6f/2 (34535)

رفتن به محتوا

6f/2 (34535)

موضوع تحقیق: سردرد و میگرن

 سردرد تنشی (Tension Headache)

مرور کلی 

سردرد تنشی شایعترین نوع سردرد می باشد که حدود 40 درصد افراد در مقطعی از زندگی خود به آن مبتلا خواهند شد. این نوع سردرد در اثر بیماری خاصی ایجاد نشده و اغلب بعنوان یک سردرد « طبیعی » تقسیم بندی می شود. این نوع سردرد به دو گروه عمده تقسیم می شود.

1-     سردرد حمله ای : که کمتر از 15 بار در ماه به فرد دست می دهد.

2-     سردرد مزمن : که 15 بار یا بیشتر در طول ماه به سردرد دچار می شود.

اگر چه بیمارانی که به این نوع سردرد مبتلا هستند اغلب احساس تنش عضلانی ( Muscular Tension ) را گزارش می دهند ولی هیچگونه شواهد واضحی برای ارتباط این گرفتگی و تنش عضلانی، با سردرد همراه این بیماران وجود ندارند. گمان می رود، بروز این سردرد احتمالاً بعلت تغییرات مواد شیمیائی مغزی بوده که باعث ایجاد درد بخاطر تأثیر روی عروق و اعصاب اطراف مغز می شود. این مکانیسم ایجاد سردرد مشابه مکانیسم ایجاد سردرد میگرن می باشد.

علائم

          سردرد تنشی معمولاً بعد از ظهر یا ساعات اولیه غروب ایجاد می شود و شدت آن در طول زمان کم و زیاد می شود. علامت اصلی این سردرد معمولاً احساس سفتی اطراف سر می باشد مثل اینکه دور سر را با یک باند و یا پارچه محکم ببندند و یا اینکه سر بین یک گیره آهنگری قرارداده و محکم فشار دهند. گردن و عضلات شانه اغلب سفت بوده و در هنگام لمس دردناک هستند. سایر علائم شامل اختلال در تمرکز و اختلال در خواب می باشد.

          بعضی از بیماران همزمان علائم سردرد تنشی و سردرد میگرنی را با هم دارند. این حالت که ناشایع هم نیست به این صورت رخ می دهد که سردرد  آنها با نورهای درخشان و صدای بلند بدتر می شود ( حاتب که در میگرن رخ می دهد ) اما نوع سر درد آنها مداوم و غیر ضرباندار بوده که مشخصه سردرد تنشی است یعنی خصوصیات هر دو نوع سردرد را با هم دارند.

تشخیص

   هیچ تست اختصاصی برای تائید تشخیص این نوع سر درد وجود ندارد و تشخیص براساس علائم بیمار ، تاریخچه پزشکی وی و معاینات فیزیکی او داده می شود. البته در بعضی از بیماران ممکن است CT اسکن یا  MRI ( در صورتیکه سردرد با علائم غیر معمول و غیر منتظره همراه باشد) درخواست شود تا بعضی از تشخیصهای مهم از قلم نیفتند.

 

دوره سردرد

          یک دوره سردرد تنشی ممکن است فقط چند ساعت طول کشیده و یا گاهی یک روز و حتی بیشتر ادامه یابد. سردرد مزمن تنشی نیز به سردردی گفته می شود که قسمتی یا تمام طول روز و در اکثر روزهای هفته فرد را درگیر کند اگر چه شدت آن می تواند کم و زیاد شده و در طول زمان تغییر کند.

پیشگیری

          تکنیکهای تن آرامی ( Relaxation) و اجتناب از موقعیتهای استرس زا می تواند به جلوگیری از وقوع سردرد تنشی کمک کند. در بعضی از بیماران تجویز روزانه بعضی از داورها نیز می تواند کمک کننده باشد که از مهمترین آنها ضد افسردگیهای سه حلقه ای می باشدکه برای جلوگیری از ایجاد سردرد تنشی مصرف شده و حتی در کسانی که مبتلا به افسردگی نیستند این داروها در کنترل حملات سردرد مؤثر می باشند.

درمان

    برای سردردهای تنشی موردی که کمتر از 3 بار در هفته رخ می دهند داروهای مسکن ساده ای مثل آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن موثر می باشند ولی عیب آنها این است که ممکن است فرد به آنها عادت کرده و دیگر نتواند آنها را کنار بگذارد. باید توجه داشت استفاده از مسکنهای ساده فقط برای حملات کمتر از 3 بار در هفته مجاز است و اگر تعداد حملات بیشتر باشد، استفاده مکرر از این داروها می تواند، باعث نوعی سردرد بنام « سردرد بازگشتی » در روزهائی شود که فرد قرصهای مسکن را استفاده نمی کند.

اما درمان سردرد مزمن تنشی بسیار مشکل است، خصوصاً که پدیده " سردرد بازگشتی" در روزهائی که این افراد مسکن استفاده نمی کنند، بیشتر از سردردهای غیر مزمن و موردی تنشی است. بنابراین استفاده از داروهای پیشگیرنده و تجویز روزانه آنها ( مثل داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای) و در این افراد مفید می باشد. بعضی از افراد می توانند سردرد تنشی خود را بدون استفاده از دارو درمان کنند، استفاده از کمپرس آب سرد و یا استفاده از گرمای موضعی در محل سفتی عضلانی و سردرد می تواند بسیار کمک کننده باشد. ماساژ نواحی سفت در گردن و یا شانه نیز می تواند کمک کننده باشند. تکنیکهای تن آرامی مثل نفسهای عمیق کشیدن و یا کمک گرفتن از روشهائی مثل طب سوزنی و بیوفیدبک هم می تواند در کنترل حملات سردرد مؤثر باشد.چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد ؟

          بیشتر سردردها خطر عمده ای برای فرد ندارند و بندرت سردرد ممکن است علامتی از یک بیماری خطرناک زمینه ای در او باشد. اگر سردرد شما بدون درمان و و یا با استفاده مسکنهای ساده براحتی رفع می شود، دلیلی برای مراجعه به پزشک وجود ندارد ولی اگر هرگونه از علائمی که در زیر به آنها اشاره می شود همراه با سردرد دیده شد، باید بلافاصله با پزشک تماس گرفت.

– سردردی که پس از صدمه ضربه به سر ایجاد می شود.

– سردردی که همراه با استفراغ و یا تب می باشد.

– سردردی که با تاری دید، اختلال در صحبت کردن و یا کرختی و ضعف دستها و یا پاها همراه است.

– سردردی که در طول زمان هم شدت آن و هم تعداد حملات آن افزایش می یابد.

– سردردی که بسیار سریع بوده و حالت صاعقه مانند دارد و همراه با کاهش سطح هوشیاری است.

– سردردی که برای کنترل آن احتیاج به مصرف روزانه داروهای ضد درد می باشد.

روند و عاقبت بیماری

          اکثر موارد سردرد تنشی خودبخود و در گذر زمان رفع شده ولی استفاده از داروهای ضد درد و همچنین پرهیز از موقعیتهای استرس زا به بهبودی سریعتر و کاهش دفعات ابتلا به سردرد کمک می کند.سردرد میگرن

مرور کلی

          میگرن یک بیماری شایع به حساب می آید و اکثراً افرادی که به میگرن مبتلا هستند ، دچار حملات مکرر سردرد برای مدت چندین سال می باشند.  سر درد میگرن معمولاً بصورت ضربان دار بوده که اغلب با تهوع و اختلال در بینائی نیز همراه است. گر چه اکثر موراد میگرن می تواند شدید باشد ولی هر سردرد شدیدی میگرن نبوده و گاهی سردرد میگرن بصورت یک درد خفیف خود را نشان می دهد.

   شیوع میگرن که در جوامع مختلف متفاوت است ولی حدود 20% افراد در طول عمر خود ممکن است حمله میگرن را تجربه کنند که نیمی از این افراد اولین حمله  را در سنین کودکی و یا نوجوانی تجربه کرده و حدود 3/2 مبتلایان به این سردرد زنان می باشند، که احتمالاً بخاطر تأثیر هورمونهای زنانه شیوع میگرن در آنها بیشتر است. همچنین سردرد میگرن در بعضی از خانواده ها شایعتر می باشد و افرادی که بستگان درجه اول و دوم آنها به میگرن مبتلا هستند ، احتمال ابتلا به میگرن در آنها بالاتر است.

      هنوز پس از سالها تحقیق علت ایجاد این سردرد مشخص نشده است. ولی حدس زده می شود. درد میگرن در اثر تورم عروق خونی و اعصاب اطراف مغز که به « ساقه مغز » معروف است ایجاد می شود. یک ماده شیمیائی موجود در مغز بنام سروتونین بنظر می آید که نقش اصلی را در این بیماری داشته باشد، گرچه هنوز عاملی که باعث این تغییرات در فعالیت ساقه مغز و سطح سروتونین می شود بخوبی شناخته نشده است.

علائم بیماری

          میگرن یک سردرد ضرباندار است که می تواند در یک طرف هر دو طرف سر ایجاد شود. سردرد میگرن معمولاً با تهوع، استفراغ ، و یا کاهش اشتها همراه است. فعالیت فیزیکی ، نورهای درخشان و یا صداهای بلند می توانند سردرد را بدتر کنند و معمولاً فرد دچار سردرد میگرن ، پس از شروع سردرد به محلی تاریک ، آرام و خنک می رود تا سردرد او رفع شود. بیشتر حملات میگرن بین 12-4 ساعت طول می کشد اگر چه در این زمان می تواند کوتاهتر و بلندتر از مدت ذکر شده باشد. یکی از خصوصیات منحصر به فرد میگرن احساس غیر معمولی می باشد که قبل از شروع حمله به فرد دست می دهد و به آن « پیش درآمد » می گویند. علائم پیش درآمد می تواند شامل خستگی ، گرسنگی و یا احساس عصبانیت باشد. همچنین میگرن دارای « پس اثر » نیز بوده که پس از حمله این احساس به فرد دست داده و شامل احساس تهی شدن از انرژی بوده که ممکن است برای یک تا دو روز پس از یک حمله شدید میگرن ادامه یابد . البته  باید متذکر شد که تمامی افرادی که مبتلابه میگرن هستند دچار « پیش درآمد » یا « پس اثر » میگرن نمی شوند.

  یک خصوصیت دیگر میگرن که البته در بیماری صرع نیز ممکن است دیده شود وجود « علائم مقدماتی » یا ( Aura) می باشد. این علائم مقدماتی کمی قبل از حمله میگرن رخ داده و بصورت اختلال بینائی، تاری دید و یا دیدن نورهای ضرباندار و چشمک زن می باشد.این علائم که حدود 30-15دقیقه طول می کشند به فرد هشدار می دهند که سردرد میگرن بزودی آغاز خواهد شد. گاهی علائم مقدماتی حواس شنوائی، بویائی و یا چشائی را درگیر می کند. البته « علائم مقدماتی » هم مثل « پیش درآمد » و یا « پس اثر » در تمام افراد مبتلا به میگرن رخ نداده و خیلی موارد میگرن بدون « علائم مقدماتی » رخ می دهد و از آن جالبتر اینکه بعضی از موارد علائم مقدماتی نیز بدون حمله میگرن پس از آن رخ می دهد.

      در موارد نادری نیز میگرن بصورت علائم نورولوژیک غیر معمول مثل گیجی ، کاهش بینائی ، حالت سوزن سوزن شدن و کرختی و ضعف و … بروز می کند.

   حمله میگرن گاهی توسط بعضی از فعالیتها، غذاها، بوها و حتی احساسات تحریک شده بروز می کند. همچنین بعضی از بیماران زمانی که دچار استرس می شوند، حمله میگرن به سراغ آنها می آید در حالیکه عده ای دیگر پس از اینکه استرس آنها رفع شد، ممکن است دچار حمله میگرن شوند ( مثلاً روز بعد از یک امتحان و یا ملاقات مهم ). زنان نیز به تجربه در می یابند که حملات میگرن آنها در زمان حوالی قاعدگی بدتر می شود و شدیدتر است.    

تشخیص

      پزشک معمولاً از روی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی او میگرن را تشخیص می دهد و افراد مبتلا به میگرن در اکثر موارد معاینه فیزیکی و معاینه عصبی طبیعی دارند. هیچ تست مخصوصی برای تشخیص میگرن وجود ندارد و آزمایشاتی مثل CT اسکن و MRI مغز معمولاً طبیعی هستند . البته ممکن است پزشک آزمایشات دیگری را توصیه کند خصوصاً در افرادی که خصوصیات سردرد در آنها کاملاً منطبق با میگرن معمولی نمی باشد و یا اینکه علاوه بر علائم میگرن ، علائم آزار دهنده دیگری دارند. البته اگر هر گونه شکی در تشخیص میگرن وجود داشته باشد مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب انجام خواهد شد.

طول مدت سردرد

          سردرد میگرن می تواند چند ساعت تا چند روز طول بکشد و فرد مبتلا به میگرن ممکن است چندین بار در ماه دچار حملات بیماری شود. البته هستند افرادی که در طول دوره زندگی خود فقط یک بار دچار حمله میگرن می شوند و در طرف دیگر طیف افرادی که بیش از 3 حمله در هفته را تجربه می کنند وجود دارند.

پیشگیری

          البته نمی توان از تمام حملات میگرن پیشگیری کرد ولی می توان با شناسائی عواملی که باعث تحریک و ایجاد حملات بیماری می شوند از تعداد حملات بیماری و شدت آنها کاست شایعترین عواملی که که حمله میگرن را تحریک می کنند:

– کافئین ( چه مصرف زیاد آن و چه قطع کردن آن پس از مدت طولانی )

– بعضی از غذاها و نوشیدنی ها که حاوی تیرامین هستند مثل پنیر خصوصاً پنیر مانده، گوشت و نوشیدنی های تخمیر شده و همچنین غذاهای حاوی سولفیت مانند غذاهای کنسرو شده ، انواع شرابها ، سوسیس ، کالباس و سایر گوشتهای فرآروی شده

– استرس و یا حتی رهائی ا زاسترس که می تواند باعث جمله بیماری شود.

– هورمونها ( مصرف قرصهای جلوگیری از بارداری و یا در هنگام قاعدگی )

– کمبود خواب و یا اختلال در الگوی خواب فرد

– سفر و یا تغییر آب و هوا و یا ارتفاع محل زندگی

– مصرف بیش از حد مسکنها و درمانهای ضد درد.

          البته حتی اگر شما از تمام عوامل تحریک کننده میگرن اجتناب کنید باز گاهگاهی دچار حملات میگرن خواهید شد. برای کاهش حملات میگرن بعضی از بیماران از روشهای دیگر مثل یوگا، بیوفیدبک، طب سوزنی ، ماساژ و ورزش منظم استفاده می کنند.

درمان

          اینکه برای درمان میگرن از چه داروهایی استفاده شود، به شدت و تعداد حملات بیماری بستگی دارد. بیمارانی که فقط چند بار در سال دچار حملات میگرن می شوند، به خوبی به مسکنهای عادی و بدون نسخه پزشک پاسخ می دهند. البته در همین افراد هم اگر شدت درد به حدی باشد که با فعالیتهای عادی فرد تداخل کند و مسکنهای ساده نیز درد را کاهش ندهند، مراجعه به پزشک و تجویز داروهای قویتر الزامی است.

          دو نوع درمان برای میگرن مورد استفاده قرار می گیرد یکی از داروهائی که با شروع سر درد مصرف شده و به آن « داروهای تسکینی » می گویند و دیگری  داروهائی که هر روز مصرف می شوند تا از بروز حملات بیماری جلوگیری کرده و تعداد حملات بیماری را کاهش دهند که به این نوع داروها « داروهای پیشگیرانه » می گویند.          اینکه چه موقع از داورهای تسکینی و چه موقع از داروهای پیشگیرنده استفاده شود در هر فردی متفاوت است در گذشته برای کسانیکه در طول ماه دو یا بیش از دو حمله میگرن داشتند ، درمان پییشگرانه را آغاز می کردند ولی امروزه درمان پیشگیرانه در موارد زیر توصیه می شود:

– کسانیکه خیلی بندرت دچار حمله بیماری می شوند ولی با هر بار حمله خوب به درمان تسکینی جواب نداده و درد زیادی را تحمل می کنند.

– کسانیکه مکرر دچار حملات میگرن می شوند.

– کسانیکه دچار استفاده زیاد از مسکنها و آرامبخشها شده اند.

– کسانیکه حتی حملات محدود بیماری برای آنها هزینه زیادی دارد ( مثلاً غیبت از شغل و کار مهم ).

– کسانیکه دچار میگرن با علائم عصبی غیر معمول هستند ( میگرن عارضه دار ).

1-     درمان تسکینی

         در صورتیکه امکان آن وجود داشته باشد این نوع درمان بلافاصله پس از علائم مقدماتی و یا شروع سردرد باید آغاز شود.البته اشکال این روش آن است که در کسانیکه زیاد دچار علائم مقدماتی و یا سردرد میگرن می شوند، مصرف مداوم مسکنها می تواند باعث ایجاد سردردی مزمن شود که روزهای متمادی  رخ داده و دلیل و علت مشخص را نمی توان برای آن پیدا کرد.

          داروهای ساده مسکن مثل استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین ، و ناپروکسن، اگر در مراحل اولیه سردرد مصرف شوند، ممکن است برای کنترل درد کافی باشند . علاوه بر آن امروزه داروهای ترکیبی که از چند دارو تشکیل شده اند نیز در دسترس بوده که نسبت به داروهای ساده معمولاً از تأثیر بهتری برای کاهش درد برخوردار هستند مثل ترکیب آسپرین، استامینوفن و کافئین ( که Excedrin نامیده می شود)

          سایر داروهای دیگر که اختصاصی تر برای درمان سردرد میگرن می باشند مثل گروه تریپتانها که از آنها می توان که از آنها به سوماتریپتان اشاره کرد و گروه داروهای ارگوتامینی که شامل داروهائی مثل ارگوتامین زیر زبانی و یا آمپول دی هیدروارگوتامین و یا قرصهای ارگوتامین سی می باشند.

          علاوه بر داروهای فوق، اکثر بیماران هراه با سردرد دچار تهوع (با یا بدون استفراغ) می شوند که استفاده از قرص و یا شیافهای ضد تهوع را در آنها اجباری می کند.

          میزان مصرف این داروها برای کاهش درد در افراد مختلف، متفاوت بوده و معمولاً افراد با توجه به شدت سردردهای قبلی، میزان مصرف خود را تنظیم می کنند و درخیلی از موارد کاهش درد به حد قابل تحمل و نه از بین رفتن کامل آن می تواند بعنوان یک هدف درمانی مد نظر قرار گیرد.

2-     درمانهای پیشگیرانه

          داروهای زیادی وجود دارند که مصرف مداوم آنها باعث کاهش علامت سردرد می شود. بهترین گروه داروهای پیشگیرنده که از نظر علمی مؤثرتر از بقیه بوده اند در زیر لیست شده اند :

– گروه مسدود کننده های گیرنده بتا: از این گروه پروپرانولول و نادولول هم از لحاظ تأثیر و هم ایمنی مصرف دارو، قابل ذکرند.از این گروه بعنوان جایگزین متوپرولول و آتنولول مصرف می شوند.- گروه داروهای ضد صرع : در این گروه داروها از والپرات سدیم شواهد بیشتری برای تأثیر در کاهش حملات سردرد در دسترس می باشد. گاباپنتین و توپیرامات نیز مؤثرند.

– ضد افسردگیهای سه حلقه ای : این گروه داروها گرچه برای کاهش حملات میگرن بسیار مؤثر می باشند ولی گاهی عوارض جانبی آزار دهنده ای مثل گیجی، تاری دید، خشکی دهان و یبوست ایجاد می کنند . بهترین انتخاب از داروهای این گروه نورترپتیلین است گر چه سایر داروهای این دسته نیز استفاده می شوند.

– داروهای ضد سروتونین : متی سرژید که سالها مورد استفاده بوده و بسیار مؤثر است از این گروه قابل ذکر است ولی با توجه به عوارض وخیم آن و اینکه امروزه داروهای مؤثر دیگری در سایر گروهها وجود دارد دیگر از این گروه داروئی زیاد استفاده نمی شود.

          داروهای پیشگیرنده لازم است هر روز مصرف شوند تا مؤثر باشند. در انتخاب نوع داروهای پیشگیرنده پزشک سایر شرایط فرد بیمار را نیز در نظر می گیرد تا بهترین دارو برای بیمار شروع شود. مثلاً اگر دچار سردرد میگرن همزمان مبتلا به فشار خون باشد، گروه مسدود کننده های بتا که اثر ضد فشار خون نیز دارند، بهترین انتخاب می باشند ولی مثلاً اگر فرد مبتلا به سردرد، آسم نیز داشته باشند به هیچ وجه نباید مسدود کننده های بتا را برای آنها تجویز کرد.

          هرگز از ناموفق بودن اولین داروهای پیشگیرنده در کاهش حملات میگرن خود ناامید نشوید . گاهی ممکن است پزشک برای پیدا کردن داروی مناسب شما سه یا چهار دارو را تعویض کرده تا بهترین را برای شما انتخاب کند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

          اگر هنگام ابتلا به میگرن سایر علائم خطرناکی که در زیر به آنها اشاره خواهد شد در شما مشاهد شود ممکن است مشورت با پزشک نتایج بهتری را برای شما به ارمغان آورد ، علائم خطرناک به شرح زیر است:

– سردرد میگرنی که در طول زمان به شدت آن افزوده شود.

– شروع سردرد میگرن پس از 40 سالگی

– سردرد شدیدی که ناگهان شروع می شود ( در عرض مدت کمی به اوج خود می رسد) و به سردردها صاعقه مانند معرف هستند.

– سردرد میگرنی که با ورزش، سرفه، عطسه و آمیزش جنسی بدتر می شود.

– سردردی که با علائم غیر معمول مثل از دست دادن بینائی ، اختلال در صحبت کردن و یا راه رفتن همراه باشد.

– سردرد میگرنی که پس از صدمه و ضربه به سر شروع شده باشد.

– سردرد میگرنی که همیشه در یک طرف سر اتفاق می افتد.

– سردرد میگرنی که با مشکلات خاص پزشکی دیگری مثل فشار خون بالا، ابتلا به سرطان و یا AIDS همراه است.

– سردرد میگرنی در کسی که سابقه خانوادگی اختلالات عروقی و گشاد شدگی عروق مغزی دارد.

         همچنین افراد مبتلا در صورتیکه سردرد آنها با مسکنهای ساده بدون نیاز به نسخه پزشک برطرف نشود و یا سردردی که از لحاظ شدت باعث اختلال در کار روزانه و فعالیتهای فرد شود و یا اگر هر روز به سراغ فرد بیاید مشورت با یک پزشک برای فرد مفید خواهد بود.

روند بیماری و آینده فرد مبتلا به میگرن

         بیشتر بیماران مبتلا به سردرد میگرن می توانند حملات گاهگاهی سردرد را تحمل کرده و به زندگی عادی خود ادامه دهند و همچنین اکثر بیماران به مرور راههای مقابله با سردرد و کاهش رنج ناشی از آنرا یاد می گیرند . بعلاوه در اکثر موارد از شدت سردرد میگرن پس از دهه ششم زندگی کاسته می شود.

         مطالعات جدید حاکی از آن است که در MRI افراد مبتلا به میگرن تغییرات جزئی و خفیفی دیده می شود ولی در هر صورت هیچگونه شواهد از اینکه سردرد میگرن باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماریهائی مثل سکته مغزی، بیماری فراموشی و یا سایر بیماریهای مهم و جدی مغزی شود، در دسترس نمی باشد.

 

 

---

۰

راهبری نوشته‌ها

gl/l (1077)

رفتن به محتوا

gl/l (1077)

بسم الله الرحمن الرحیم

پروژه :

دبیر مربوطه :

جناب آقای مهندس افروز

تهیه کنندگان :

محمد جعفر بهشت آئین

رشته :

کامپیوتر

هنرستان فنی 17 شهریور

سال تحصیلی 82-83

(

فهرست مطالب
عنوان صفحه

شبکه چیست؟
شبکه وابسته به پایتخت (MAN)
شبکه گسترده (WAN)
فواید نصب یک شبکه مدرسه
معایب و اشکالات نصب یک شبکه مدرسه
پروتکل چیست؟
عمومی ترین پروتکل
سخت افزار شبکه چیست؟
انواع اصلی توپولوژی فیزیکی
توپولوژی چیست؟
ملاحظات هنگام انتخاب یک توپولوژی
سیستم عامل شبکه چیست؟ 5
6
6
7
8
9
10
14
20
21
24
25

شبکه چیست؟

یک شبکه شامل دو یا چند کامپیوتر که برای به اشتراک گذاشتن منابع خود (مثل چاپگر و CD RAM) رد و بدل کردن فایل ها یا ارتباط با یکدیگر متصل شده اند. کامپیوتر های روی یک شبکه ممکن است از طریق کابل ها ، خطوط تلفن، امواج رادیویی، ماهواره یا پرتوهای مادون قرمز به همدیگر متصل شوند.

3 نوع اصلی شبکه ها عبارتند از :

شبکه های محلی Local Area net work

شبکه های وابسته به پایتخت Metrro politan Area network

شبکه های گسترده Wide Area network

شبکه های محلی LAN

یک شبکه محلی عموماً به یک منطقه جغرافیایی کوچک مثل آزمایشگاه، مدرسه و یا یک ساختمان محدود می شود. فاصله کامپیوترهای یک LAN بیشتر از 1500 نیست. در پیکربندی LAN یک کامپیوتر به عنوان فایل سرور SERVER اختصاص داده می شود که این کامپیوتر نرم افزارهایی را که شبکه را کنترل می کند در خود ذخیره می نماید. مثل نرم افزارهایی که توسط کامپیوترهای متصل به شبکه به اشتراک گذاشته می شوند.

کامپیوترهای متصل به فایل سرور، ایستگاه کاری (سرویس گیرنده) نامیده می شوند و ایستگاه های کاری می توانند از فایل سرور ضعیف تر باشد و ممکن است روی هارد دیسک خود نرم افزارهای اضافی داشته باشند.

در اکثر شبکه های محلی LAN از کابل برزای اتصال به کارت های شبکه موجود روی کامپیوتر استفاه می شود.

شبکه وابسته به پایتخت MAN

این شبکه ناحیه جغرافیایی بزرگی مثل شهرها یا ناحیه های مدارس را تحت پوشش قرار می دهد. با به هم پیوستن شبکه های کوچک در یک منطقه جغرافیایی بزرگ، انتشار اطلاعات در بین شبکه آسان تر می گردد. کتابخانه های ملی، ادارات دولتی برای اتصال به شبکه های خود از MAN استفاده می کنند.

شبکه گسترده WAN

شبکه های گسترده ناحیه جغرافیایی بسیار بزرگی را تحت پوشش قرار می دهند. مانند استان تهران، کشور ایران یا تمام دنیا. برای اتصال این نوع شبکه ها از کابل های مخصوص بین اقیانوسی یا ماهواره ها استفاده می شود. برای مثال با استفاده از یک WAN مدارس استان تهران بدون پرداخت هزینه های هنگفت می توانند به مدارس توکیو وصل شوند.

WAN شبکه ای پیچیده است که از پبکه های محلی به شبکه های پایتختی برای اتصال به شبکه های سراسری و جهانی مثل اینترنت استفاده می کنند. اما در هر حال برای کاربرای، تفاوت آشکاری برای برای WAN و MAN و یا LAN وجود نخواهد داشت.

فواید نصب یک شبکه مدرسه

سرعت : شبکه ها روش بسیار سریعی برای اشتراک و انتقال فایل ها فراهم می کنند. بدون یک شبکه، برای اشتراک فایل ها باید آن ها را فلاپی دیسک کپی کرده و سپس آن را از یک کامپیوتر دیگر منتقل کرد. در این روش انتقال فایل (انتقال دستی اطلاعات با فلاپی به کامپیوتر دیگر) ، وقت زیادی صرف می شود.

هزینه ها : در خرید نسخه های تحت شبکه بسیاری از نرم افزارها و برنامه های کشور، در مقایسه با نسخه های انحصاری، هزینه های زیادی صرفجویی می شود. گذشته از صرفجویی مالی به اشتراک گذاشتن یک نرم افزار تحت شبکه، بروز رسانی آن را آسان می کند. و به جای اینکه تغییرات در تک تک ایستگاه های کاری انجام شود، فقط یک بار در فایل سرور انجام می شوند.

امنیت : فایل ها و برنامه های روی شبکه می توانند «ممنوعیت کپی» داشته باشند که در این صورت از بابت کپی غیر مجاز آنها نگرانی نخواهید داشت. همچنین رمزهایی می تواند ایجاد شود تا دسترسی کاربران به دایرکتورهای خاصی را محدود کند.

مدیریت متمرکز نرم افزار: یکی از بزرگترین مزایای نصب شبکه در مدرسه این است که تمامی نرم افزارها از یک کامپیوتر (فایل سرور) برداشته می شود که این کار از صرف انرژی و زمان برای نصب نسخه های نرم افزاری، پیگردی فایل ها روی کامپیوترهای مستقل جلوگیری می کند.

اشتراک منابع : اشتراک منابع ، موضوع دیگری است که به شبکه را از کامپیوترهای مستقل متمایز می کند. بسیاری از مدارس نمی توانند برای هر یک از کامپیوترها چاپگر لیزری، فاکس مودم، اسکنر و CD RAM تهیه کنند در صورتی که اگر این ابزار به شبکه افزوده شوند مورد استفاده دیگر کاربران قرار گیرد.

پست الکترونیکی: حضور یک شبکه در مدرسه امکان پست الکترونیکی (E-mail) را فراهم می کند پست الکترونیکی به ارتباط بین دانش آموز و معلم کمک می کند و برای انتشار اطلاعات ضروری و عمومی در بین همه کارکنان مدرسه، مفید است. اگر شبکه مدرسه به اینترنت متصل شود، دانش آموزان می توانندبا دیگر مناطق دنیا ارتباط برقرار کنند.

دسترسی آسان: دانش آموزان می توانند یک تکلیف درسی را در کلاس خود آغاز نموده و آن را در یک محل عمومی روی شبکه ذخیره کرده و سپس به صورت گروهی روی آن کار کنند.

کار گروهی: معلمانی که در مدرسه های مختلف یک شهرستان هستند به طور همزمان می توانند در مورد یک برنامه آموزشی همفکری و مشورت نموده و آن را در یک فایل قابل دسترسی، برای بقیه مربیان ذخیره نمایند.

معایب و اشکالات نصب یک شبکه مدرسه

پرهزینه بودن نصب :
اگر چه یک شبکه منافع زیادی دارد، هزینه نصب اولیه آن بسیار زیاد است. هزینه هایی از قبیل کابل کشی، کارت های شبکه، نرم افزارها و نیز نصب و سرویس شبکه که نیازمند نیروهای متخصص می باشند.

نیازهای زمان اجرا :
نگهداری مناسب یک شبکه نیازمند زمان و مهارت قابل توجهی است. بسیاری از مدارس شبکه هایی را نصب کرده بودند که با کمبود بودجه برای پشتیبانی اجزایی مواجه شدند.

امکان خرابی فایل سرور :
اگر چه یک فایل سرور مستعد خرابی و نقص نیست اما وقتی که خراب می شود، کل شبکه از کار می افتد، که اگر چنین اتفاقی بیفتد، کل مدرسه دیگر نمی توانند به فایل ها و برنامه ها دسترسی داشته باشند.

امکان قطع شدن کابل ها :
در بعضی از توپولوژی های شبکه با قطع یک کابل، کل شبکه از کار می افتد.

پروتکل چیست؟

پروتکل مجموعه ای از قوانین است که امکان بین کامپیوترهای موجود در روی یک شبکه را کنترل می کند این قوانین شامل راهنمایی هایی هستند که مشخصات ذکر شده زیرا برای یک شبکه تنظیم می کنند روش دستیابی توپولوژی های فیزیکی پذیرفته شده، انواع کابل ها و سرعت انتقال داده ها.

عمومی ترین پروتکل ها عبارتند از :

Ethemel. Localtalk, TokenRing . FDDI , ATM

Ethemel : این پروتکل بطور بسیار گسترده استفاده می شود اترنت از یک روش دستیابی استفاده می کند که

Caner sence Muliple Access/collision Detection) CSMA/CD

نامیده می شود و مفهوم آن این است که هر کاپیوتری قبل از فرستادن داده ای در شبکه به کابل گوش می کند. اگر شبکه خالی باشد، کامپیوتر داده ها را می فرستد و اگر نود (به هر یک از ابزارهای موجود در شبکه یک نود گفته می شود مثلاً یک چاپگر در شبکه یک نود نامیده می شود.) دیگری در همان زمان بر روی کابل چیزی فرستاده باشد کامپیوتر منتظر خالی شدن خط می ماند و دوباره برای فرستادن سعی می کند. بعضی مواقع کامپیوتر همزمان داده های خود را ارسال می کنند که در چنین حالتی برخورد رخ می دهد و در نتیجه هر کامپیوتر مدت زمانی را منتظر می ماند و سپس مجدداً داده های خود را روی کابل شبکه ارسال می کند. به هر حال تاخیر به علت برخورد و فرستادن دوباره اطلاعا بسیار کم است و اثر چندانی بر روی سرعت انتقال در شبکه ندارد.

پروتکل اترنت توسط توپواوژی های خطی ستاره ای و درختی پذیرفته شده است داده ها روی کابل های زوج به هم تابیده هم محور یا فیروزی با سرعت (mega bit per second )10 mbps انتقال می نابد.

Fast ethernet-اترنت سریع: برای افزایش سرعت انتقال داده ها روی شبکه، پروتکل اترنت توسط استاندارد جدیدی توسعه داده شده است که سرعت 100Mbps را پشتیبانی می کند این پروتکل به وسیله گران قیمتی به نام متمرکز کننده(Hvd)نیاز دارد.علاده بر آن،وجود مابل های زوج به تابیده دسته پنج(cat-s)با فیبر نوری در این پروکتل ضروری است.اترنت سریع در مدارسی که جدیداً سیم کشی شده اند رواج یافته است.

Gigabit ethernet:پیشرفت جدید در استاندارد اترنت پروتکلی است که سرعت انتقال داده ها در آن1gbps می باشد.این استاندارد در حال حاضر برای ستون فقرات شبکه(شاهراه انتقال اطلاعات)استفاده می شود در آینده به احتمال زیاد برای اتصالات ما بین ایستکاری و سرور استفاده خواهد شد.این استاندهرد با هر دو کابل فیبر نوری و مسی بکار برده می شود.

Localtalk:یک پروکتل شبکه است که توسط کامپیوتر های appie توسعه یافته است روش استفاده شده در این پروتکل csma/ac

(narnier sence miltiple access with collision aroidance )

نامیده می شود که در هر کامپیوتر قبل از ارسال داده ها نیت خود را اعلام کرده و انگاه به مخابره داده ها مبارت می کند سیستم عاملMecintoshبدون نیاز به نرم افزار اضافی، اجازه تشکیل شبکه نظیر به نظیر را می دهد که با افزودن نسخه سرور نرم افزار Appie Share یک شبکه سرویس دهنده/ سرویس گیرنده ایجادمی شود این پروتکل برای توپولوژیهای خطی ستاره اییا درختی با استفاده از کابل زوج به هم تابیده پذیرفته شده است ایراد اصلی توپولوژی local talkسرعت آن است که فقط 32okbpsمی باشد .

token ring(حلقه ی علامت): این پروتکل توسط در 1980 ایجاد شده است روش دستیابی بر اساس گیر انداختن علامت گذرنده می باشد. بدین معنی که در حلقه مجازی ومنطقی،نشانه وعلامت (Token)از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر عبور می کند.اگر کهمپیوتر اطلاعاتی برای انتقال نداشته باشد براحتی نشانه را از خود عبور می دهد ولی اگر بخواهد انتقال اطلاعات انجام دهد ،داده خود را به (علامت)وصل میکند سپس آن نشانه دور حلقه می چرخد تا به کامپیوتری که باید آنرا دریافت کند برسد واین پروتکل با سرعتی حدود 4Mbps تا 16 Mbps عمل می کند.به علت افزایش محبوبیت اترنت، استفاده از توکن رینگ در محیط مدرسه کاهش یافته است .

Fiber Ditributeb data Interface : FDDI

پروتکلی است که برای به هم پیوستن دو یا چند LAN از فاصله های بسیار دور استفاده می شود. روش دست یابی در این پروتکل بر اساس گذر علامت ( Token – passing) می باشد FDDIاز یک حلقه دوتایی فیزیک استفاده می کند انتقال روی یکی از حلقه ها انجام می گیرد و چنانچه در حلقه اول قطعی صورت بگیرد سیستم بطور اتوماتیک اطلاعات را روی حلقه دوم جابجا کرده و حلقه ی کاملاً جدیدی ایجاد می کند مزیت عمده FDDIسرعت آن است که روی فیبر نوری 100 Mpbs می باشد.

Asynchronous Transfer Mide: ATM

پرتکلی است که انتقال اطلاعات را با سرعت 155 Mpbs یا بالاتر از ان انجام می دهد ATM انتقالا اطلاعات را در بستهدهای کوچکی انجام می دهد در حالی که در بقیه پرتکل ها بسته هایی با طول متفاوت انتقال می دهند.

این پرتکل رسانهئهای مختلفی مثل ویدیو، صدا و تصویر را پشتیبانی می کند . ATM توپولوژی ستاره ای را به کار می گیرد که می توان با فیبر نوری به خوبی کابل زوج به هم تابیده کار کند.

ATM اغلب برای به هم پیوستن دو یا چند LAN بکار می ر.ود همچنین توسط (Lnternet Service provider) ISP جهت دسترسی سرعت به اینترنت بکار می رود. برای موثر تر شدن بیشتر ATM از آن برای ساختن LAN های پر سرعت استفاده خواهد شد

خلاصه پرتکل ها
پرتکل نوع کابل سرعت توپولوژی

Ethernet زوج به هم تابیده ی هم محور فیبر نوری 10 Mbps خطی ستاره ای درختی

Fast
Ethernet زوج به هم تابیده فیبر نوری Mbps 100 ستاره ای

Local
Talk زوج به هم تابیده Mbps 320 ستاره ای خطی

Token
Ring زوج به هم تابیده Mbps 4 ستاره ای –حلقوی

FDDI فیبر نوری Mbps 100 ستاره ای –حلقوی

ATM زوج به هم تابیده فیبر نوری Mbps 1552488 خطی – ستاره ای درختی

سخت افزار شبکه چیست؟

سخت افزار شبکه شامل تمامی کامپیوتر ها، کارتهای شبکه و دیگر تجهیزات جانبی است که برای انجام داده پردازی و ارتباط در شبکه مورد نیاز است.

این بخش اطلاعاتی درباره ی اجزا زیر می دهد:

فایل سرور File Servers

ایستگاه های کاری Workstaiions

کارتهای واسطه شبکه Net Interfacecards

متمرکز کننده یا هاب (Concentrator / Hub)

پل ها Bridges

روتر ها یا مسیر یاب ها ROUTERS

فایل سرورها : فایل سرورها قلب اکثر شبکه ها هستند فایل سروری کامپیوتری است با سرعت بسیار بالا با مقدار بسیار زیادی RAM و حافظه جانبی بزرگ همراه با کارت شبکه سریع . نرم افزار سیستم عامل شبکه و همینطور نرم افزارهای کربردی و فایلهای بانک اطلاعاتی که باید به اشتراک گذاشته شود بر روی این کامپیوترها قرار دارند .

فایل سرور ارتباط بین نود ها را کنترل می کند . به عنوان مثال ممکن است که فایل سرور یک برنامه کلمه پرداز را به یک ایستگاه کاری بفرستد ویا یک فایل بانک اطلاعاتی را از ایستگاه کاری دریافت کند و همزمان با انجام این کارها یک پیغام پست الکترونیکی (E-mail) را نیز ذخیره کند . همه اینها نیازمند کامپیوتری است که بتواند حجم انبوهی از اطلاعات را در خود ذخیره کرده و بطور سریع أنها را به اشتراک بگذارد . فایل سرورها حداقل باید مشخصات زیر را داشته باشند .

پردازنده پنتیوم 166 یا بالاتر

یک هارد دیسک سریع با حداقل 9GB حافظه

یک حافظه جانبی پشتیبان مثل Tape Backup یا CD-RW

تعداد زیادی شیارهای توسعه روی برد اصلی

کارت شبکه سریع

حداقل 32 MB حافظه اصلی

ایستگاه کاری

تمام کامپیوترهای موجود در شبکه که به فایل سرور متصل، هستند ایستگاه کاری امیده می شوند. یک ایستگاه کاری نمونه کامپیوتری است که با یک کارت شبکه نرم افزاری شبکه و کابل های مناسب، پیکر بندی شده باشد . برزای ایستگاه های کاری وجود فلااپی دیسک و یا هارد دیسک غیر ضروری است. زیرا فایل ها می توانند روی فایل سرور ذخیره شوند از لحاظ مشخصات سخت افزاری تقریباً هر کامپیوتر می تواند به عنوان ایستگاه کاری به خدمت گرفتهخ شود.

کارت های واسطه شبکه NETWORK Interface Card :

یک کارت واسط شبکه یک اتصال فیزیکی مابین شبکه و ایستگاه کاری برقرار می کند. اکثر کارت شبکه ها داخلی هستند که روی یکی از شیارهای توسعه برد اصلی ثابت می شوند . بعضی از کامپیوتر ها مانند Apple Macintosh از کارت شبکه خارجی استفاده می کنند که به پورت سریال یا پورت تکسوزی متصل می شوند. کامپیوترهای Laptopدارای با یک کارت شبکه توکار ( Built – in) یا کات هایی که به شیار (یک کارت توسعه که در کامپیوتر های Laptop استفاده می شود.)PCMCLA می خورند هستند. مارت های شبکه یک فاکتور عمده در تعیسین سرعت شبکه می باشند و این ایده خوبی است که سریع ترین کتارت شبکه موجود را برای ایستگاه های کاری خود انتاخاب کنید. سه نوع کارت شبکه بسیار رایج عبارتند از Talk. Ethemet Token Ring, Local که بر طبق تحقیقات یک شرکت بین المللی داده پردازی، کارت های EHEMET از دو نوع دیگر مشهور تر هستند.

کارت های Ethemet :

کارت های اینترنت معمولاً به صورت جدا از کامپیوتر خریداری می شوند . این کار تها شامل اتصالاتی برای کابل هم محور یا زوج به هم تابیده و یا هر دو هستند.

اگر کابل اتصال برای کارت هم محور طراحی شده باشد اتصال BNC خوالهد بود و اگر برای کابل به هم تاغبیده طراحی شود، اتصال RJ- 45 خواهد بود بعضی از کارت های اترنت شامل AUT6 نیز هستند.

کارتهای Local Talk:

این کارت ها چاره ای است که Macintosh برای کامکپیوتر ها یخود اندیشیده است. این کارت با استفاده از یک مبدل و یک کابل پورت پرنتر متصل می شود مهمترین عیب این نوع کارت در درمقایسه با Ethemet سرعت پایین آن می باشد.

سرعت کارت اترانت 10 Mbps و کارت Local Talk ، 230 kbpsمی باشد.
مقایسه کارت اترانت با Local Talk

Ethemet Local Talk

انتقال داده با سرعت زیاد
10 Mbps انتقال داده با سرعت کم
230 kbps

جداگانه خریداری می شود روی برد اصلی کامپیوتر Macintosh ساخته می شود.

به شیار کامپیوتر نیاز دارد شیار کامپیوتر نیازی ندارد.

برای اکثر کامپیوتر ها قابل نصب است فقط با کامپیوتر های Macintosh کار می کند.

کارت Token Ring :

کارت شبکه توگکن رینگج مشابه کارت اترانت است که یک اخهتلاف آشکار در نوع کنتصل کننده های پشت کارت می باشد. کارت های توکن رینگ عموماً یک اتصال دهنده 9 پین برای اتصال به کابل شبکه دارند.

متمرکز کننده ها یا هاب ها Hubs :

ابزاری است که یک اتصال مرکزی برای ایستگاه های کاری . سرور ها فراهم می کند در توپولوژی ستاره ای ، کابل های زوج به هم تابیده از هر ایستگاه کاری به متمرکز کننده امتداد می یابد. متمرکز کننده دارای چندین شیار است که امکان گسترش شبکه را فراهم می کند.

بعضی از هاب ها غیر فعال یا منفعل بوده و اجازه دهنده سیگنال ها بدون هیچ تغییری عبور کنند و اکثر هاب ها فعال هستند و سیگنال هایی را که از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر حرکت می کنند تقویت می کند.

مشخصات هایب ها عبارتند از:

دارای 8 ، 12 یا 24 پورت RJ – 45

اغلب در تو پ1ولوژی ستاره یا ستاره – حلقوی استفاده می شود.

یک نرم افزار اختصاصی برای مدیریت پورت هایش دارد.

معمولاً در رک های فلزی نصب می شوند که در أن رک های سخت افزار های دیگرشبکه نیز نصب می شوند.

تکرار کننده ها Pepeaters : یک سیگنال را تقویت کرده و به جلو براند که همان تکرار کننده نامیده می شود تکرار کننده سیگنال هایی را که به براند که همان تکرار کننده نامیده می شود تکرار کننده سیگنا لها یی را که به آن می رسد تقویت کرده و سپس منتشر می کند این ابزار ها می توانند به صورت جداگانه و یا همراه متمرکز کننده ها زمانی به کار می روند که طول کابل استفاده شده در شبکه از طول استاندارد بیشتر باشد . یک مثال خوب از استفاده تکرار کننده ها در یک شبکمه با توپولوژی ستاره با کابل های زوج به هم تابیده (UTP ) می باشد.

محدودیت نوع این کابل 100 متر می باشد.

تصویر یک تکرار کننده از Visio

پل ها Bridges :

ابزاری هستند که اجازه می دهد به دو یا چند زیر شبکه کوچک و موثر تقسیبم شود. اگر شکما یک شبکه جدید به شبکه قدیمی موجود اضافه کنید، پل می تواند این دو را به یکدیگر وصل کند پل ترافیک اطلاعانتی شبکه را کنترل کرده و می تواند بسته ها را به محل صحیح خود هدایت کند. اکثر پل ها آدرس دو طرف شبکه را بطور اتوماتیک ردیابی می کنند . پل می تواند هر پیامی را بازرسی کرده و اگر ضروری بود آن را منتشر کند.

شما میتوانید پل را به عنوان یک پلیس در یک تقاطع شلوغ در ساعت ازدهام تصور کنید . پل ها اجازه اتصال انواع کمابل هال یا توپولوژیهای مختلف را به یکدیگر می دهند.

مسیر یاب ROUTERS :

یک مسیر یاباطلاعات را از یک شبکه به شبکه دیگر انتقال می دهد و مشابه یک پل هوشمند است. مسیر یابها بهترین مسیر را بر اساس أدرس مقصد و مبدا انتخاب می کنند مسیر یاب، ترافیم شبکه را به سمت بدون برخورد هدایت کرده و به صورت هوشمند راه های برگشت و میانبر را شناسایی می کند.

انواع اصلی توپولوژی های فیزیکی

خطی ( Linear BUS )

ستاره ای (STAR)

ستاره ای – حلقوی (Star – Wi\ redring)

درختی (Tree)

توپولوژی خطی

عبارت است از یک خط اصلی از کابل با یک ترمیناتور (ترمیناتور ابزاری است که در درون خود یک مقاومت دارد که در انتهای خط انتقال بکار برده می شود و باعث می شود که سیگنال ها روی خط با قدرت برگشته و دوباره توسط شبکه دریافت شوند.) در هر دو انتهای کابل.

مزایای یک توپولوژی خطی:

اتصال یک کامپیوتر به توپولوژی خطی آسان است.

طول کابل کمتری نسبت به توپولوژی ستاره ای نیاز دارد.

معایب و مشکلات یک توپولوژی خطی

اگر کابل اصلی قطع شود شبکه از کار می افتد.

به ترمیناتور ها در هر دو انتهای کابل اصلی نیاز است.

پل تنها، آدرس تمام کامپیوتر های شبکه را می داند اما مسیر یاب ، آدرس کامپیوتر ها ، پل ها و مسیر یابهای دیگر را نیز می داند. اگر شما یک شبکه مدرسه داشته باشید که بخواهید به اینترنت وصل شود باید یک مسیر یاب خریداری کنید. در این حالت مسیر یاب به عنوان مترجم ما بین اینترنت و LAN شما به کار گرفته می شود.

مسیر یابها می توانند :

ترافیک سیگنالها را بطور موثر هدایت کنند.

پیام ها را بین دو پرتکل شبکه مسیر یابی کنند.

مابین توپولوژی خطی ، ستاره ای و حلقوی مسیر یابی کنند.

از بین کابل های محور ، فیبر نوری و زوج به هم تابیده مسیر ها را پیدا کنند.

توپولوژی چیست؟

به نحوه پیکر بندی کابل ها و کامپیوتر ها و دیگر تجهیزات جانبی شبکه ، توپولوژی فیزیکی گویند. توپولوژی فیزیکی نباید با توپولوژی منطقی اشتباه گرفته شود. توپولوژی منطقی ، نحوه عبور اطلاعات از بین ایستگا های کاری است که به آن پرتکل می گویند.

اگر کل شبکه از کار بیفتد، شناسایی محل عیب مشکل خواهد بود.

در یک ساختمان بزرگ به عنوان راه حل اول پیشنهاد نمی شود.

توپولوژی ستاره ای: یک توپولوژی ستاره ای به گونه ای طراحی می شود که هر گره (اعم از فایل سرور ، ایستگاه کاری و سخت افزار ه ای جانبی ) در ان مستق یماً به یک HUB مرکزی شبکه (متمرکز کننده) متصل شوند.

داده ها در یک شبکه ستاره ای، قبل از رسیدن به مقصد از درون Hub یا متمرکز کننده عبور می کند. Hub کلیه عملیات شبکه را کنترل و مدیریت می کند در این حالت ممکن است Hub به عنوان تکرار کننده برای جریان داده ها عمل کند.

بحر حال در این نوع شبکه می توان از کابل هم محور یا فیبر نوری استفاده کرد.

مزایای توپولوژی ستاره ای:

نصب و کابل کشی آن آسان است.

اگر یک ایستگاه کاری یا یکی از ابزارهای جانبی قطع شود، شبکه از کار نمی افتد. شناسایی محل نقص و خرابی و برداشتن قسمت ها در آن آسان است.

معایب توپولوژی ستاره ای:

به مقدار زیادی کابل نسبت به توپولوژی خطی نیاز دارد.

اگر Hub خراب شود، ارتباط گره ها قطع شده و شبکه از کار می افتد.به علت قیمت Hub این توپولوژی از توپولوژی خطی گرانتر است.

پرتکل های استفاده شده با پیکر بندی ستاره ای، معمولاً اترانت یا Local Talk می باشند. توکن رینگ از توپولوژی مشابهی استفاده می کند که ستاره ای – حلقوی نامیده می شود.

توپولوژی ستاره ای – حلقوی: یک توپولوژی ستاره ای – حلقوی ممکن است یک توپولوژی ستاره ای به نظر برسد اما در واقع در این توپولوژی MAU واحد دسترسی چند دستگاه که اجازه عبور اطلاعات از یک ابزار به ابزار دیگر را می دهد.پرتکل – رینگ از توپولوژیستاره ای –حلقوی استفاده می کند.

توپولوژی درختی: این توپولوژی، مشخصات توپولوژی های ستاره ای و خطی را با همدیگر ترکیب می کند و شامل گروهی از ایستگاه های پیکر بندی شده با توپولوژی ستاره ای است که با یک کابل اصلی (توپولوژی خطی) به همدیگر متصل شده اند.

توپولوژی درختی اجازه توسعه و بسط شبکه موجود را می دهد و مدارس را قادر می سازد تا شبکه را بر طبق نیاز های خود پیکر بندی کنند.

مزایای توپولوژی درختی

سیم کشی اختصاصی و نقطه به نقطه برای هر کدام از قسمت های شبکه بوسیله فرروشندگان نرم افزار و سخت افزار پشتیبانی می شود.

معایب توپولوژی درختی

روی هم رفته طول هر بخش، بواسطه نوع کابل استفاده شده ، محدود می باشد. اگر خط اصلی (ستون فقرات) قطع شود.، کل قسمت های شبکه از کار می افتد. کابل کشی و پیکر بندی أن از بقیه توپولوژی ها مشکل تر است.

قانون 3-4-5 یک نکته در تنظیم توپولوژی درختی با استفاده از پرتکل اترانت قانون 3-4-5 می باشد در توپولوژی اترانت نیاز است که یک سیگنال پس از گذشت یک زمان مشخص از کابل شبکه بیرون فرستاده شود. وقتی یک سیگنال از یک متمرکز کننده یا تکرار کننده می گذرد این بهع زمان اضافه می شود و به این خاطر قانون وجود دارد که بین هر دو نود (گره) در یک شبکه حداکثر 5 قسمت می تواند وجود داشته باشد که با 4 تکرار کننده یا متمرکز کننده به هم متصل شده اند. به علاوه فقط 3 بخش می تواند در کنارهم جمع شوند که کابل ارتباطی أنها هم محور باشد.این قانون روی توپولوژی های دیگر شبکه های اترانتی که تمامکابل آن فیبر نوری یا ترکیبی از فیبر نوری. UTP باشد، اعمال نمی شود اگر کابل کشی ترکیبی از فیبر نوری و UTPباشد ای ن قانون به سادگی تبدیل به قانون 5-6-7 می شود.

ملاحظات هنگام انتخاب یک توپولوژی

هزینه: یک شبکه خطی ممکن است ارزان ترین راه برای نصب یک شبکه باشد که در این صورت احتیاجی به Hub نیست.

طول کابل مورد نیاز:

شبکه خطی طول کابل کوتاه تری استفاده می کند.

آینده نگری در توسعه شبکه:

در یک توپولوژی ستاره ای با افزودن یک Hup دیگر به آسانی می توان شبکه را توسعه داد.

نوع کابل:

عمومی ترین کابل در مدارس، زوج به هم تابیده بدون حفاظ (UTP) می باشد که اغلب با توپولوژی ستاره ای به کار می رود.

نوع توپولوژی کابل مورد استفاده نوع پرتکل

خطی زوج بهم تابیده هم محور فیبر نوری Ethernet local Talk

ستاره ای زوج بهم تابیده فیبر نوری Ethernet local Talk

ستاره ای – حلقوی زوج بهم تابیده Token Ring

درختی زوج به هم تابیده
هم محور
فیبر نوری Ethernet

سیستم عامل شبکه چیست؟

بر خلاف سیستم عامل هایی مانند Dos , Windows که تک کاربر بوده و برای کنترل یک کامپیوتر طراحی شده اند، سیستم عامل شبکه ، فعالیت های چندین کامپیوتر را در سراسر شبکه هماهنگ می کند. سیستم عامل شبکه مانند یک کارگردان عمل می کند که وظیفه ی آن اجرای بدون اشکال عملیات شبکه می باشد. دو نوع عمده سیستم عامل شبکه عبارتند از:

نظیر به نظیر ( peer – to – peer)

سرویس گیرنده / سرویس دهنده (client/ server)

سیستم عامل های شبکه ای نظیر به نظیر به کاربران اجازه اشتراک منابع و فایل ها و نیز دسترسی به منابع و فایل هایی را که در کامپیوترهای دیگر ذخیره شده اند، می دهد. اگر چه یک فایل سرور یا مدیر منابع مرکزی وجود ندارد. ( شکل 1-6 )

در یک شبکه نظیر به نظیر، تمام کامپیوترها به طور مساوی طراحی شده اند. سیستم عامل های Apple Share ، WINDOWS مثال هایی از شبکه نظیر به نظیر در شبکه می باشند.

مزایای شبکه نظیر به نظیر

-هزینه اولیه کمتری دارد و نیازی به اختصاص یک سرور نمی باشد.

-تنظیم یک سیستم عامل ( مثل WINDOWS 95 ) ممکن است فقط به تنظیم دوباره جهت عملیات نظیر به نظیر نیاز داشته باشد.

معایب شبکه نظیر به نظیر

-غیر متمرکز بودن : محل ذخیره سازی مرکزی برای فایل ها و برنامه ها وجود ندارد.

-امنیت : درمقایسه با شبکه سرویس گیرنده / سرویس دهنده، تأمین امنیت دسترسی وجود ندارد.

سرویس گیرنده / سرویس دهنده ( Client / Servwe )

سیستم عامل های شبکه ای سرویس دهنده/سرویس گیرنده به شبکه اجازه اختصاص یک یا چند فایل سرور برای متمرکز کردن عملیات و برنامه ها را میدهند.

فایل سرور قلب شبکه بوده و امکان دسترسی به منابع و نیز امنیت شبکه را تأمین می کنند.

ایستگاه های کاری شخصی ( سرویس گیرنده ها ) به منابع موجود در روی فایل سرورها دسترسی دارند. سیستم عامل شبکه مکانیسمی جهت کامل کردن تمام اجزای شبکه پیاده کرده و اجازه می دهد چندین کاربر به طور همزمان و صرف نظر از موقعیت فیزیکی، منابع مشابه را به اشتراک بگذارند.

مزایای یک شبکه سرویس دهنده/سرویس گیرنده

-متمرکز بودن : امنیت منابع و داده ها توسط سرور کنترل می شود.

-قابلیت توسعه : یک یا تمامی اجزای شبکه در صورت نیاز می توانند جایگزین شوند.

-قابلیت انعطاف : تکنولوژی جدید به آسانی می تواند با سیستم ترکیب شود.

-در دسترس بودن : سرور از راه دور و از چندین محل قابل دسترسی می باشد.

معایب یک شبکه سرویس دهنده/گیرنده

-گران بودن : به سرمایه گذاری اولیه جهت اختصاصی کردن سرور نیاز دارد.

-نگهداری : شبکه های بزرگ به کارکنانی جهت تضمین بقای شبکه و عملیات مؤثر نیاز دارند.

+

تعدادی از سیستم عامل های شبکه

در زیر فهرستی از سیستم عامل های مشهور شبکه های نظیر به نظیر و سرویس گیرنده/سرویس دهنده را می بینید.

Apple Share

LAN Tastic

Microsoft Windows for Workgroups

Microsoft Windows NT Server

Novell Nwtware

---

قیمت: 100 تومان

راهبری نوشته‌ه

gl/l (1106)

رفتن به محتوا

gl/l (1106)

.

بورس و اصل 44 قانون اساسی
ابلاغیه بند «ج» سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری، تحول عظیم در بازار سرمایه و اقتصاد کشور محسوب می‌شود. سیاست‌های کلی بند «ج» اصل 44 قانون اساسی، رشد و توسعه اقتصادی کشور مبتنی بر عدالت اجتماعی و فقر زدایی است.
فرمان مقام معظم رهبری مبنی بر واگذاری سهام از طریق بورس در رونق و اعتبار بازار سرمایه بسیار موثر است. 80 درصد شرکت‌های دولتی به استثناء چند شرکت به بخش خصوصی واگذار خواهد شد. محدودسازی اقتصاد دولتی و آزاد سازی اقتصادی از پیامدهای مهم اصل 44 قانون اساسی است. سیاست‌های راهبردی اصل 44 نقطه عطف سازماندهی مجدد اقتصاد ایران خواهد بود و می‌تواند سرمنشاء تحولات مهمی در ساختار کارکرد و روند اقتصاد کلی ایران شود. به منظور شتاب در توسعه اقتصادی کشور، دولت باید از حالت تصدی‌گری خارج شود و تنها نقش حمایتی داشته باشد. با این کار دولت بهتر می‌تواند به کارهای زیربنایی مانند آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، تحقیقات بنیادی، مناطق محروم و … بپردازد.
با توجه به چندبرابر شدن حجم دولت در مدت بیست و هفت سال گذشته، این امر گام مهمی برای نظارت از سوی دولت به شمار می‌رود. بدین ترتیب شکل واگذاری شرکت‌های مادر تخصصی حل خواهد شد. در حقیقت گسترش بخش غیر دولتی و کاستن از فعالیت‌های دولت در بخش عملیات و اجرایی اقتصادی، منطبق بر چشم انداز 20 ساله است. با واگذاری سهام شرکت‌های دولتی، بخش نظارتی دولت تقویت می‌شود. زیرا دولت فرصت کافی برای هدایت و نظارت تمام زمینه‌ها و بخش‌ها از جمله بخش مالی و اقتصادی خواهد داشت که این امر می‌تواند به افزایش کیفیت محصولات و خدمات و کاهش بهای تمام شده تولیدات و خدمات منجر شود. ازجمله مزایای اجرایی این اصل:
فعال کردن بخش خصوصی وتقویت آن در اقتصاد ملی، کاهش تصدی‌گری دولت، افزایش کیفیت محصولات و خدمات، افزایش بهره‌وری، کاهش بهای تمام شده محصولات و خدمات، کاهش نرخ تورم و افزایش رقابت برای شرکت‌های ایرانی در بازارهای بین‌المللی منجر شود.
بورس نقش کلیدی را در امر اصل 44 قانون اساسی خواهد داشت، زیرا قیمت‌ها در بورس شکل می‌گیرد. لازم به یادآوری است که بورس با صنعت بیمه، بازار پول و حوزة حسابرسی ارتباط مستقیم دارد. بنابراین، شرایط اجرای اصل 44، این است که تمام حوزه‌ها از جمله بورس در آماده‌سازی بستر مناسب نقش اساسی داشته باشند. برای پاسخگویی به واگذاری 80 درصد شرکت‌های دولتی، به بخش تعاونی و خصوصی نیازمند تأمین مالی نسبتاً زیادی است. با توجه به بالا بودن ارزش شرکت‌های دولتی، نقدینگی فعلی جامعه که حدوداً 100 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده جوابگو نبوده و نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی احساس می‌شود. سرمایه‌گذاران خارجی نیز علایم مثبت اقتصاد ایران را دریافت می‌کنند، چنانچه اقتصاد کشور شفاف باشد و قیمت‌ها علایم واقعی خود را نشان دهند، مجموعه تحولات اقتصادی برای ورود سرمایه‌گذاری خارجی مهیا می‌شود. هم‌چنین اجرای سیستم یکپارچه الکترونیکی و هماهنگ مبتنی بر Internet ، پیاده سازی نظام یکپارچه اطلاع‌رسانی از مهم‌ترین پدیده‌ها‌ی جدید در بازار سرمایه محسوب می‌شود.
با توجه به راه‌اندازی نرم‌افزار جدید بورس در تابستان سال 86 و توانایی بالای این نرم‌افزار برای استفاده از ابزارهای جدید مالی مثل Option، Futureو… هم‌چنین ورود تدریجی این شرکت‌ها، بورس انشاءالله آماده پذیرش شرکت‌های دولتی خواهد بود.
بورس در اجرای اصل 44 قانون اساسی و میزبانی از شرکت‌های بزرگ دولتی نیاز به شفافیت اطلاعات شرکت‌ها و کیفیت اطلاع‌رسانی آنها دارد. در حقیقت پیش‌نیاز واگذاری استفاده از روش‌های معتبر و سالم واگذاری با تأکید بر بورس، تقویت تشکیلات واگذاری، برقراری جریان شفاف اطلاع‌رسانی، ایجاد فرصت‌های برابر برای همه، بهره‌گیری از ارزش تدریجی سهام شرکت‌های بزرگ در بورس به منظور دستیابی به قیمت پایه سهام است. قیمت سهام باید در بازار سرمایه تعیین شود. مبنای قیمت‌گذاری جهت واگذاری شرکت‌های بزرگ دولتی، بورس است. زیرا واگذاری سهام از طریق بورس باعث شفافیت بیشتر قیمت‌ها و کاهش رانت در واگذاری سهام می‌شود. به دلیل رقابت در بازار سرمایه و عرضه و تقاضا سهام در یک مجموعه رقابتی است که منجر به کشف واقعی قیمت‌ها می‌شود.

دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان

در اجرای بندهای 11 و 18 مادة 7 و ماده 45 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی، این دستورالعمل در 3 فصل، 21 ماده و 9 تبصره در تاریخ 03/05/1386 به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

فصل اول- تعاریف و اصطلاحات

ماده 1- اصطلاحات و واژه‌هایی که در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی تعریف شده‌اند، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به‌کار رفته‌اند. واژه‌های دیگر دارای معانی زیر می‌باشند:

1- ناشر بورسی: ناشری که اوراق بهادار آن در بورس پذیرفته شده باشد.

2- ناشر غیر بورسی: ناشری که اوراق بهادار آن نزد سازمان ثبت شده ولی در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرفته نشده است.

3- ناشر بازار خارج از بورس: ناشری که اوراق بهادار آن نزد سازمان ثبت شده و در بازار خارج از بورس پذیرفته شده باشد.

4- افشاء: ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به‌موقع اطلاعات مطابق ضوابط این دستورالعمل می‌باشد.

5- افشای فوری: افشای اطلاعات به‌محض آگاهی ناشر، با رعایت شرایط این دستورالعمل است.

6- اطلاعات مهم: اطلاعاتی درباره رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران تأثیر بااهمیت داشته باشد.

7- شایعه: اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که بطور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تائید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق بهادار ناشر تأثیر بااهمیت داشته باشد.

8- مقررات: منظور قانون تجارت، قانون مالیات‌ها، قانون بازار اوراق بهادار، استانداردهای حسابداری و حسابرسی ملی، مصوبات هیئت وزیران، شورا، سازمان و سایر قوانین و ضوابط موضوعه در خصوص بازار اوراق بهادار و ناشر می‌باشد.

9- کنترل: توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن.

10- فعالیت نامتعارف بازار: به هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق بهادار ناشر اطلاق می‌شود.

فصل دوم- کلیات

ماده 2- ناشر موظف است اطلاعات موضوع این دستورالعمل را در مهلت مقرر، مطابق فرم‌های مورد نظر سازمان، بصورت الکترونیکی و یا کاغذی در سربرگ رسمی خود که به تأیید دارندگان امضای مجاز رسیده باشد، به سازمان ارسال و هم‌زمان به طرقی که سازمان تعیین می‌کند جهت اطلاع عموم منتشر نماید.

ماده 3- سیستم‌های مالی و کنترل داخلی ناشر و همچنین مفاد و نحوة تنظیم گزارش‌های موضوع این دستورالعمل، باید مطابق مقررات باشد.

ماده 4- موارد، ضرورت‌ها و روش‌های افشاء که در این دستورالعمل تأکید شده است، حداقل الزامات در زمینة افشاء اطلاعات می‌باشد. تعیین و تشخیص سایر اطلاعاتی که مهم است و باید افشای فوری شود، بر عهدة ناشر است.

ماده 5- اطلاعات افشاشده از سوی ناشر باید قابل اتکا، به موقع و به دور از جانبداری باشد. اطلاعات دارای تأثیر منفی باید به همان سرعت و دقتی که اطلاعات دارای تأثیر مثبت منتشر می‌شود، افشا شود. اطلاعات مهم باید صریح، دقیق و تا حد امکان بصورت کمّی ارائه شود.

ماده 6- ارائه اطلاعات به تحلیل‌گران، روزنامه‌نگاران، سهامداران و سایرین نباید به صورت فردی و یا انتخابی باشد، مگر اینکه اطلاعات مزبور قبلاً با رعایت مفاد این دستورالعمل افشاء شده باشد.

فصل سوم- موارد افشاء

بخش اول: گزارش‌ها و صورت‌های مالی سالانه و میان‌دوره‌ای

ماده 7- ناشر بورسی مکلف است گزارش‌ها و صورت‌های مالی زیر را مطابق استانداردهای ملی و یا فرم‌هایی که توسط سازمان ارائه می‌شود، ظرف مهلت‌های مقرر تهیه و افشا نماید:

1- صورت‌های مالی سالانه حسابرسی شده شرکت اصلی و تلفیقی گروه، حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی و حداکثر 4 ماه پس از پایان سال مالی.

2- گزارش هیئت‌مدیره به مجامع و اظهارنظر حسابرس در مورد آن، حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع عمومی.

3- اطلاعات و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 3، 6 و 9 ماهه حسابرسی نشده، حداکثر 30 روز پس از پایان مقاطع سه ماهه.

4- صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 6 ماهة حسابرسی شده حداکثر 60 روز بعد از پایان دورة 6 ماهه و در مورد شرکت‌هایی که ملزم به تهیه صورت‌های مالی تلفیقی هستند، حداکثر 75 روز پس از پایان دورة 6 ماهه.

5- صورت‌های مالی سالانه حسابرسی نشده حداکثر 60 روز پس از پایان سال مالی و در مورد شرکت‌هایی که ملزم به تهیه صورت‌های مالی تلفیقی هستند حداکثر 90 روز پس از پایان سال مالی.

6- برنامه‌های آتی مدیریت و پیش‌بینی عملکرد سالانه شرکت اصلی و تلفیقی گروه حداقل 30 روز قبل از شروع سال مالی جدید و اظهارنظر حسابرس نسبت به آن حداکثر 20 روز پس از ارائه توسط ناشر.

7- پیش‌بینی عملکرد سالانه شرکت اصلی و تلفیقی گروه، بر اساس عملکرد واقعی3، 6 و 9 ماهه حداکثر 30 روز پس از پایان مقاطع سه ماهه و اظهارنظر حسابرس نسبت به پیش‌بینی براساس عملکرد واقعی 6 ماهه حداکثر 20 روز پس از ارائه آن توسط ناشر.

8- پیش‌بینی عملکرد حسابرسی شده در سایر مواردی که منجر به تغییر با اهمیت در پیش‌بینی عملکرد‌ می‌گردد، حداکثر 20 روز پس از ارائه اطلاعات حسابرسی نشده توسط ناشر.

9- اطلاعات پرتفوی سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ در پایان هر ماه حداکثر 10 روز پس از پایان ماه.

10-اطلاعات و صورت‌های مالی شرکت‌های تحت کنترل:

1-10- صورت‌های مالی سالانه حسابرسی شده شرکت‌های تحت کنترل، حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه شرکت اصلی.

2-10- صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 6 ماهة حسابرسی شده شرکت‌های تحت کنترل، مطابق مهلت‌های مقرر در بند 4 این ماده. در مورد شرکت‌های تحت کنترلی که ثبت‌شده نزد سازمان نیستند، به درخواست ناشر و در صورت تأیید سازمان، ارائه صورت‌های مالی حسابرسی نشده کفایت می‌کند.

3-10- اطلاعات پرتفوی سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های تحت کنترلی که فعالیت اصلی آنها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد، در مقاطع 3، 6، 9 و 12 ماهه، حداکثر 30 روز پس از پایان دورة سه ماهه.

تبصره 1: ناشران غیربورسی فقط موظف به تهیه و افشای اطلاعات مورد نظر در بندهای 1، 2، 3 و 4 این ماده می‌باشند و افشای اطلاعات مندرج در سایر بندهای این ماده توسط آنها اختیاری است.

تبصره 2: ناشران بازار خارج از بورس فقط موظف به افشای اطلاعات مندرج در بندهای 1، 2، 3، 4، 6، 8، 9 و 10 این ماده می‌باشند و افشای اطلاعات مندرج در سایر بندهای این ماده توسط آنها اختیاری است.

تبصره 3: شرکت‌های واسطه‌گری مالی که عمدتاً به خرید و فروش اوراق بهادار می‌پردازند (با کد صنعت 65-99 مطابق استاندارد ISIC) از افشای اطلاعات مورد نظر در بند 7 این ماده مستثنی می‌باشند.

تبصره 4: زمان ارسال اطلاعات مندرج در بند 9 این ماده، در خصوص ناشران بازار خارج از بورس در پایان هر دورة سه‌‌ماهه می‌باشد.

تبصره 5: در صورتیکه گزارش‌ها و صورت‌های مالی سالانه و میان‌دوره‌ای موضوع این ماده قبل از مهلت مقرر در این ماده تهیه شده باشند، باید فوراً توسط ناشر افشا گردد.

تبصره 6: حسابرسان معتمد سازمان موظفند پس از ارائه گزارش‌ها و صورت‌های مالی توسط ناشر، حداکثر ظرف مهلت‌های مقرر در این دستورالعمل نسبت به ارائه اظهارنظر و صدور گزارش اقدام نمایند.

بخش دوم: مجامع عمومی

ماده 8- ناشر موظف است زمان، تاریخ، محل تشکیل و دستور جلسة مجامع عمومی را در روزنامه‌های کثیرالانتشار و سایت اینترنتی خود درج و مراتب را حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع افشا نماید. دستور جلسه مجامع عمومی باید صریح و واضح باشد. موضوعات مهم از قبیل انتخاب اعضای هیئت مدیره، انتخاب حسابرس و بازرس قانونی، تقسیم سود و اندوخته‌ها و تغییر موضوع فعالیت، باید مشخصاً در دستور جلسه قید شود و قابل طرح در بخش"سایر موارد"نمی‌باشد.

ماده 9- ناشر موظف است علاوه بر افشای فوری تصمیمات مجامع عمومی خود، حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از برگزاری مجامع عمومی، متنی از صورت‌جلسة مورد تأیید هیئت‌رئیسه مجمع را افشا نماید.

ماده 10- ناشر موظف است صورتجلسه مجامع عمومی را حداکثر ظرف مدت 10 روز پس از تاریخ تشکیل مجمع به مرجع ثبت شرکت‌ها ارائه و نسخه‌ای از آن را حداکثر ظرف یک هفته پس از ابلاغ ثبت، افشا نماید.

ماده 11- در صورتی که افزایش سرمایه در اختیار هیئت مدیره بوده و دستور جلسة هیئت مدیره تصویب اجرای افزایش سرمایه باشد، ناشر موظف است حداقل 10 روز قبل از تاریخ برگزاری جلسة هیئت مدیره، مراتب را افشا و علاوه بر افشای فوری تصمیمات اتخاذ شده، حداکثر ظرف 3 روز کاری پس از برگزاری جلسه هیئت مدیره ، متن صورت‌جلسة مورد تایید اعضای هیات مدیره را افشا نماید.

ماده 12- ناشر موظف است جدول زمان‌بندی پرداخت سودنقدی پیشنهادی توسط هیئت مدیره را قبل از برگزاری مجمع‌ عمومی ‌عادی افشا نماید. در صورتی که مجمع عمومی عادی سود نقدی بیشتری را نسبت به پیشنهاد هیئت مدیره تصویب نماید، جدول زمانبندی پرداخت سود نقدی می‌بایست متناسب با آن اصلاح و حداکثر ظرف 30 روز پس از تاریخ مجمع افشا گردد.

بخش سوم: اطلاعات مهم

ماده 13- ناشر موظف به افشای فوری اطلاعات مهم می‌باشد. برخی از مصادیق اطلاعات مهم به شرح زیر است:

الف – رویدادهای مؤثر بر فعالیت، وضعیت مالی و نتایج عملکرد ناشر از قبیل:

– تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت ناشر.

– تغییر در نوع فعالیت اصلی ناشر.

– تحصیل یا واگذاری سهام سایر شرکت‌ها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم، که تأثیر بااهمیتی بر وضعیت عملکرد جاری یا آتی ناشر داشته باشد.

– برگزاری یا مشارکت در مناقصه‌ها و مزایده‌های بااهمیت و نتیجة آن.

– تغییر در روش یا رویة حسابداری به‌همراه دلایل و آثار مالی ناشی از آن.

– تغییر در ترکیب اعضاء هیئت‌مدیره، تعیین و تغییر نمایندگان اشخاص حقوقی و تغییر مدیرعامل ناشر.

– انعقاد، انحلال یا هرگونه تغییرات اساسی قراردادهای مهم.

– دعاوی مهم مطروحه‌له یا علیة ناشر، ورود در دعاوی مهم یا جلب دعاوی مهم یا ارجاع اختلافات مهم به داوری و نیز اعلام نتیجة آرای قطعی دادگاهها و مراجع قانونی دیگر و نیز اعمال و وقایع مهم حقوقی که بر قیمت اوراق بهادار ناشر اثرگذار باشد.

– کشف ذخایر و منابع طبیعی یا کشف منابع قابل‌توجه توسط شرکت‌های تأمین‌کنندة مواد اولیة ناشر.

– تولید محصولات جدید، ارائة خدمات جدید، دستیابی به منابع اولیه، فناوری، بازار فروش یا مشتریان جدید.

– تأیید، تعلیق یا لغو مجوز فعالیت و امتیاز تجاری و انتقال، تحصیل، تغییر یا ابطال اسم یا علامت تجاری.

– مشخصات طرح‌های سرمایه‌گذاری و هرگونه تغییر بااهمیت در آن.

– توقف فعالیت مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمدة ناشر یا تغییر مشتریان یا عرضه‌کنندگان عمدة ناشر.

– عدم توانایی در اجرای تعهدات و قراردادهای ناشر، اعلام ورشکستگی ناشر یا شرکت مادر آن.

– اعلام میزان سپرده بابت خسارات احتمالی طرح دعاوی یا جلوگیری از اجرای احکام.

– تصمیمات مجامع عمومی ناشر.

ب – تصمیمات و شرایط مؤثر بر ساختار سرمایه و تأمین منابع مالی ناشر از قبیل:

– افزایش یا کاهش سرمایة ناشر یا شرکت‌های تحت کنترل.

– انتشار اوراق بهادار جدید.

– تغییر در سیاست تقسیم سود ناشر.

– عوامل تأثیرگذار در سایر اجزاء ساختار سرمایه از قبیل قراردادهای لیزینگ، تضمین یا ارائة ضمانت‌نامه‌های بانکی بااهمیت و تأمین مالی خارج از ترازنامه.

– استقراض یا بازپرداخت مبالغ قابل توجه در مقایسه با گردش عملیات مالی ناشر.

ج – تغییر در ساختار مالکیت ناشر از قبیل:

– تغییر عمده در ساختار مالکیت ناشر به‌نحوی که کنترل شرکت تغییر یابد.

– تغییر در ساختار ناشر مانند ادغام، تحصیل و ترکیب.

د – سایر اطلاعات مهم مؤثر بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران از قبیل:

– انتقال یا واگذاری ماشین‌آلات و تجهیزات به‌منظور تغییر ساختار ناشر.

– خرید یا فروش بااهمیت دارایی‌های ناشر.

– توثیق یا فک‌رهن بخش قابل توجهی از دارایی‌های ناشر.

– ایجاد یا منتفی شدن بدهی‌های احتمالی بااهمیت.

– تغییر بااهمیت در پیش‌بینی عملکرد ناشر یا برنامه‌های آتی مدیریت، به‌همراه دلایل مربوطه.

– افزایش یا کاهش بااهمیت درآمدها و هزینه‌های ناشر در آیندة قابل‌پیش‌بینی به همراه دلایل مربوطه.

– ورود خسارت بااهمیت ناشی از رویدادهای طبیعی (آتش‌سوزی، سیل، زلزله و…) یا ورود خسارت به واسطة انجام فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی ناشر.

– تعدیلات سنواتی بااهمیت.

– درخواست برای خروج از فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و دلایل آن.

– هرگونه رویداد و یا تغییر در شرکت‌های تحت کنترل که اثر با اهمیتی بر فعالیت، وضعیت مالی و نتایج عملکرد شرکت مادر (اصلی) دارد.

تبصره: ناشر موظف است تغییر بااهمیت در پیش‌بینی عملکرد شرکت یا برنامه‌های آتی مدیریت را به‌همراه دلایل مربوطه، بلافاصله افشا و گزارش مربوط را در فرم‌های تعیین‌شده حداکثر ظرف 2 روز کاری بعد به سازمان ارائه نماید.

ماده 14- در صورت انتشار شایعه یا گزارشی که حاوی اطلاعات خلاف واقع و یا گمراه‌کننده و یا مستندات جعلی باشد، ناشر مکلف است، بلافاصله اطلاعات و توضیحات کافی در خصوص شایعه یا گزارش مزبور را به سازمان ارسال و برای اطلاع عموم افشا نماید.

ماده 15- ناشر می‌تواند در موارد زیر، اطلاعات مهم را با الزام به عدم افشا، با تأخیر (پس از رفع محدودیت‌های ذیل) افشا نماید:

الف ـ افشای فوری موجب زیان یا عدم‌النفع بااهمیت برای ناشر شود.

ب ـ ناشر در حال انجام مذاکره بوده و هنوز بر سر اصول آن توافق حاصل نشده باشد.

ج ـ افشای فوری مزایای قابل توجهی برای شرکت‌های رقیب فراهم کند.

د ـ موضوع مورد افشا پیوسته در حال تغییر باشد.

تبصره: ناشر مکلف است پس از رفع محدودیت‌های فوق نسبت به افشای فوری اطلاعات اقدام نموده و دلایل استناد به هر یک از بندهای این ماده را به همراه مستندات لازم به سازمان اعلام نماید.

مادة 16- در صورتی که تأخیر در افشای اطلاعات موضوع مادة 15 منجر به اشاعة اطلاعات مزبور یا دادوستد متکی به اطلاعات نهانی یا فعالیت نامتعارف بازار شود، ناشر مکلف به افشای فوری آن اطلاعات است.

مادة 17- به منظور جلوگیری از انتشار اطلاعات افشاء نشده موضوع مادة 16، ناشر ملزم به رعایت موارد زیر است:

الف ـ دسترسی به اطلاعات مزبور محدود به مدیران و کارکنان ذیصلاح ناشر باشد و این اطلاعات صرفاً در رابطه با وظایف و مسئولیت اشخاص در اختیار آنها قرار گیرد.

ب ـ در صورتی که لازم باشد اطلاعات مزبور در اختیار کارکنان، وکلا، حسابداران، حسابرسان، مشاوران مالی ناشر یا سایر اشخاص ذیصلاح قرار گیرد، نهانی‌بودن این اطلاعات و ممنوعیت استفادة شخصی از آن در دادوستد متکی به اطلاعات نهانی به آنها تأکید شود.

تبصره: اشخاص مذکور در این ماده جزء مصادیق اشخاص دارنده اطلاعات نهانی موضوع تبصره (1) ماده (46) قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه 1384 محسوب می‌شوند.

ماده 18- کلیه ناشران موضوع این دستورالعمل موظفند سایر اطلاعات مورد درخواست سازمان را حسب مورد افشا نمایند.

ماده 19- سازمان می‌تواند مکاتبات فیمابین خود و ناشر را حسب مورد جهت اطلاع، به عموم اعلام نماید.

مادة 20- در صورت عدم رعایت هر یک از مواد این دستورالعمل، موضوع مطابق با فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و مقررات انضباطی مربوطه پیگیری می‌گردد.

ماده 21- این دستورالعمل یک ماه پس از تصویب هیئت مدیره سازمان لازم‌الاجرا می‌باشد.

به نام خدا
خصوصی سازی از طریق بورس الزامات و چالش ها
از جمله موانع عمده در برنامة خصوصی‌سازی، تصریح و تعیین دقیق صنایع و بنگاه‌هایی بود که مطابق اصل 44 بایستی در اختیار دولت باشد. در راستای رفع موانع قانونی ناشی از اصل 44 قانون اساسی، مجمع تشخیص مصلحت نظام سیاست‌های کلی اصل 44 را با هدف تفسیر این اصل و رفع موانع قانونی فراروی توسعه بخش خصوصی تهیه کرد که در نهایت این سیاست‌ها به تفکیک ذیل از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد:
الف – سیاست‌های کلی توسعة بخش‌های غیردولتی و جلوگیری از بزرگ‌شدن بخش دولتی؛
ب – سیاست‌های کلی بخش تعاون؛
ج – سیاست‌های کلی توسعة بخش‌های غیردولتی از طریق واگذاری فعالیت‌ها و بنگاه‌های دولتی؛
د – سیاست‌های کلی واگذاری بخش‌های دولتی به بخش خصوصی؛
هـ – سیاست‌های کلی اعمال حاکمیت و پرهیز از انحصار.
در میان سیاست‌‌های کلی بند ج این سیاست‌ها مختص خصوصی‌سازی فعالیت‌ها و بنگاه‌های دولتی است. مطابق این بند، واگذاری80 درصد از سهام بنگاه‌های دولتی مشمول صدر اصل 44 به بخش‌های خصوصی، شرکت‌های تعاونی سهامی عام و بنگاه‌های عمومی غیردولتی با درنظرگرفتن برخی نکات و الزامات مجاز شمرده می‌شود. هم‌چنین با توجه به بند مذکور درصدی از سهام صدر اصل 44 به طرح سهام عدالت اختصاص می‌یابد. نکته قابل‌ذکر اینکه در این بند تأکید ویژه‌ای به سازوکار واگذاری این شرکت‌ها از طریق بورس، اطلاع‌رسانی شفاف و قیمت‌گذاری سهام از طریق سازوکار عرضه و تقاضا در بورس شده است.
ارزش ریالی بنگاه‌های دولتی که قرار است واگذار شود حدود 120.000 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. در حال حاضر ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران حدوداً 36.000 میلیارد تومان است. مقایسه این دو عدد حاکی از این واقعیت است که ظرف چند سال آینده ارزش بورس کشور بایستی به حدود تقریباً 3 برابر برسد.
در فرآیند واگذاری بنگاه‌های دولتی در راستای اجرایی کردن بند ج سیاست‌های کلی اصل 44 سه حوزه و حیطة جداگانه بایستی در نظر گرفته شود؛
1- بنگاه‌های دولتی مشمول واگذاری
2- مدیران دولتی و نهاد متولی اجرای خصوصی‌سازی
3- بازار سرمایه و سازوکار واگذاری از طریق بورس
در این مجال مختصراً پیرامون حوزة سوم مطالبی ارائه می‌شود:
1- مانند هر بنگاه و شرکتی که قصد پذیرش و درج در تابلوهای بورس را دارد، بنگاه‌های دولتی نیز بایستی فرآیند پذیرش و رسیدگی را در بورس طی کنند. فرآیند و آئین‌نامة شرایط و ضوابط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار کاملاً مشخص و در دسترس است و بنگاه‌های دولتی نیز بایستی برای ورود از طریق بورس و طی فرآیند واگذاری، مطابق این سازوکار و آئین‌نامه عمل کنند و از این لحاظ مستنثی نیستند. به تجربه ثابت شده فرآیند گرفتن پذیرش برای شرکت‌هایی که تمام شرایط و ضوابط تعیین شده توسط قانون را دارا هستند مدت زیادی طول نمی‌کشد و حداکثر ظرف چند ماه فرآیند پذیرش آنها به اتمام می‌رسد. از جمله مهم‌ترین موارد موردنظر در آئین‌نامة شرایط و ضوابط بحث سودده بودن شرکت‌های متقاضی پذیرش است. مثلاً شرکت باید در دو دورة متوالی سودآور بوده و امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد و زیان انباشته نداشته باشد. لذا بنگاه‌های دولتی نیز مانند بنگاه‌های خصوصی چنانچه متقاضی پذیرش در بورس باشند بایستی مفاد آئین‌نامه‌های پذیرش در بورس را رعایت کنند. هم‌چنین سودآوری بالقوه این‌گونه بنگاه‌ها بایستی به تأیید هیئت پذیرش بورس اوراق بهادار برسد.
2- ذکر این نکته نیز خالی از فایده نیست که شرکت های زیان‌ده دولتی پیش از رسیدن به مرحله واگذاری بایستی مرحله آماده‌سازی برای واگذاری را سپری کنند تا پس از طی این مرحله به عنوان گزینه‌های جذاب برای سرمایه گذاران مطرح و با استقبال مواجه شوند.. در مرحله آماده سازی برای واگذاری بایستی مسایلی چون نیروی کار در این شرکت ها، تعدیلات ساختاری، مهندسی مجدد فرایند ها، استقرار سیستم های حسابداری، تغییرات لازم در حجم و ترکیب سرمایه شرکت و اصلاح تکنولوژی شرکت صورت گیرد تا شرکت به مرحله واگذاری سهام برسد.
3- در راستای تطبیق شرایط بنگاه‌های دولتی برای پذیرش در بورس نیاز به یک عقبه کارشناسی و خبره برای بررسی شرکت دولتی متقاضی پذیرش و مشمول واگذاری وجود دارد. در حال حاضر این بدنه کارشناسی موجود است و بنگاه‌های دولتی متقاضی پذیرش براساس ضوابط پذیرش شرکت‌ها در بورس، تحلیل وضعیت فعلی شرکت، وضعیت صنعت و شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی ارزیابی می‌شوند و ضمن تعیین وضعیت سودآوری شرکت دولتی در گذشته، آینده سودآوری آنان نیز براساس این تحلیل‌ها مشخص می‌شود. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که کارایی در بورس یک نکتة اساسی است و مهم‌ترین عامل در کارایی بازار، شفافیت اطلاعاتی است. تمام همت متولیان بورس در این راستا خواهد بود که ضمن اطمینان‌بخشیدن به سرمایه‌گذاران و متقاضیان خرید سهام شرکت‌های دولتی، وضعیت سوددهی این شرکت‌ها به اطلاع عموم سرمایه‌گذاران برسد.
4- از جمله مهم‌ترین مسائل در بحث واگذاری‌ها، برنامه‌ریزی برای طرف تقاضاست. این حجم عظیم بنگاه‌های دولتی که مشمول واگذاری هستند نیاز به تقویت بعد تقاضا دارند. برای تقویت بعد تقاضا راه‌کارهایی به شرح ذیل به نظر می‌رسد:
1-4) تسهیل در قوانین و فرایند سرمایه‌گذاری خارجی: قوانین و مقررات مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی در کشور باید روشن و شفاف باشد و در حداقل زمان امکان دریافت مجوز و انجام سرمایه‌گذاری در بورس فراهم باشد.
2-4) تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری ایرانیان مقیم خارج از کشور: طبیعی است محدودیت‌هایی که شامل سرمایه‌گذاران خارجی در بورس می‌شود برای ایرانیان مقیم خارج از کشور وجود ندارد و آنان می‌توانند مانند هر شهروند مقیم کشورمان با واسطه و بدون واسطه به خرید سهام در بورس اوراق بهادار بپردازند. با توجه به سرمایه عظیمی که این دسته از هم وطنان عزیز در اختیار دارند برنامه‌ریزی برای جلب سرمایه‌گذاری‌های آنان ضرورت پیدا می‌کند. یکی از موانع پیش‌روی ایرانیان مقیم خارج از کشور برای فعالیت در بورس به محدودیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برمی‌گردد. از جمله محدودیت‌های سخت‌افزاری در این بین ضعف زیرساخت مخابراتی کشور در پشتیبانی از ایرانیان مقیم خارج از کشور در دسترسی و اتصال به موقع، سریع و بدون مشکل برای سفارش خرید یا فروش به کارگزار خود است. در بعد نرم‌افزاری نیز موانع حقوقی و قانونی کشور در اعتباربخشی به امضای الکترونیکی جهت انجام خرید و فروش اینترنتی سهام در بورس و سایر معاملات اینترنتی، بایستی مرتفع شود.
3-4) تسریع و تشویق در شکل‌گیری نهادها و ابزارهای مالی جدید: با توجه به قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر 84 اکنون امکان تشکیل بسیاری از نهادها و ابزارهای مالی جدید وجود دارد. این در حالی است که شرکت‌های دولتی برای اولین بار و در بازار اولیه به عموم عرضه می‌شود وکارکرد اصلی برخی از این نهادهای مالی مانند شرکت تأمین سرمایه درواقع فعالیت در بازار اولیه است. به‌عنوان مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشاور مالی نیز از موارد دیده شده در قانون است که می‌توانند در راستای شفافیت اطلاعاتی و نیز بازاریابی برای سهام شرکت‌های دولتی نقش فعال ایفا کنند. از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به صندوق سرمایه‌گذاری مشاع (مشترک) اشاره کرد که این صندوق برخلاف سازوکار تعیین شده در قانون تجارت می‌تواند در هر لحظه اقدام به انتشار سهام و جذب سرمایه‌های مردم کند و به این ترتیب به تدریج با انتشار سهام خود و جذب سرمایه‌های کوچک مردم سبدی از سهام شرکت‌های دولتی را تشکیل داده تا ضمن متنوع‌سازی مخاطره سرمایه‌گذاران آنان را از خدمات مشاوره تخصصی بهره‌مند سازد. در مجموع می‌توان گفت تشویق بخش خصوصی در جهت استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود در قانون بازار اوراق بهادار برای تشکیل انواع و اقسام نهادهای تخصصی مالی، در نظرگرفتن این‌گونه نهادها در فرآیند و لایحة قانونی خصوصی‌سازی و برطرف کردن خلاء‌ها و محدودیت‌های قانونی نقش به‌سزایی در تقویت بعد تقاضا ایفا خواهد کرد.
البته در حال حاضر معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در قالب کمیته‌های مختلف مشغول تهیه و تدوین آیین‌نامه‌های اعطای مجوز و نظارت بر این نهادهای مالی جدید است.
5- برقراری سیستم اطلاع‌رسانی مناسب: دسترسی به اطلاعات صحیح و به موقع برای سرمایه‌گذاران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. لذا به منظور اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های خصوصی‌سازی لازم است که یک سیستم اطلاع‌رسانی دقیق و سریعی برقرار شود تا اطلاعات درونی شرکت بطور دقیق و سریع در اختیار عموم قرار گیرد. برای این منظور شرکتهای دولتی ابتدا بایستی اطلاعات کامل و جامعی از وضعیت مالی، وضعیت فروش، بهای تمام شده، بازار فروش، وضعیت شرکت در میان شرکتهای رقیب، برنامه و طرحهای آتی، و هر اطلاعاتی که بتواند بر فرآیند تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران مؤثر باشد را به بورس عرضه کنند. اطلاعات ارائه شده از سوی شرکت‌ها ابتدا توسط کارشناسان سازمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و پس از حصول اطمینان نسبت به صحت و اعتبار آن، گزارشات مدون و کاملی از طریق سایت‌های تخصصی، روزنامه و مجلات اقتصادی در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
6- یکی از مهم‌ترین الزامات خصوصی‌سازی آن است که نهاده‌های تولید (اعم از کار، سرمایه، زمین و مواد اولیه) و هم‌چنین محصولات تولیدی شرکتی که قصد خصوصی‌سازی آن وجود دارد در شرایط رقابتی تعیین شود، چنانچه دولت قصد دارد برای این موارد کنترل قیمتی داشته باشد یا یارانه تخصیص دهد، لازم است همواره سیاست دولت در این خصوص برای حداقل 5 سال آتی مشخص و سیاست‌های کلی برای 20 سال آتی نیز معین باشند به گونه‌ای که با تغییر دولت این سیاست‌ها دستخوش تغییر نشوند. در همین زمینه هدفمند کردن یارانه‌ها از موضوعات مهم و اساسی است.

تعداد بازدید:64

تحولات بازار سرمایه ایران و قانون‌مند شدن بازار اولیه

بازار مالی به بازاری اطلاق می‌شود که ابزارهای مالی در آن ایجاد شده و مبادله می‌شوند. این بازارها از نظر سررسید ابزارهای مورد مبادله در آن، به دو نوع بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. ابزارهای ایجاد شده و مورد مبادله در بازار پول دارای سررسید کوتاه مدت (کم‌تر از یک سال) بوده و ابزارهای بازار سرمایه، با سررسیدهای بلند مدت ایجاد می‌شوند.

ایجاد ابزارهای مالی در این بازارها و مبادله‌های بعدی آن‌ها، مبنای تفکیک بازارها به بازار اولیه و ثانویه می‌باشد. در بازارهای اولیه، ابزارهای مختلف مالی برای اولین بار ایجاد شده و به سرمایه‌گذاران عرضه می‌شود. انتشار سهام توسط شرکت‌های سهامی عام و انتشار اوراق مشارکت توسط شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، نمونه‌هایی از انتشار و عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه می‌باشند. با این حال اوراق بهادار به دلیل قابلیت نقل و انتقال، بعد از عرضه اولیه میان گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاران مورد مبادله قرار می‌گیرد. این مبادلات مبنای شکل‌گیری بازارهای ثانویه‌ای است که به تسهیل این امر کمک می‌کنند.

بازارهای سرمایه با فراهم آوردن امکان ایجاد ابزارهای مالی و تسهیل مبادلات آن‌ها، نقش مهمی در فرآیند جمع‌آوری پس‌اندازها و تخصیص بهینه منابع گردآوری شده در هر اقتصاد را ایفا می‌کنند. با توجه به نقش تأثیرگذار این بازارها در اقتصاد، تنظیم و قانون‌مند کردن وجوه گوناگون آن‌ها در نقاط مختلف جهان، امری ضروری تلقی شده است. در کشورهای مختلف جهان، قوانین و مقررات متفاوتی برای تنظیم و نظارت بر بازارهای سرمایه وضع شده است. در اقتصادهای توسعه یافته، این مقررات از پیچیدگی بسیار بیشتری نسبت به اقتصادهای در حال توسعه برخوردارند. با این حال در تمامی این اقتصادها هدف اصلی از وضع قوانین و مقررات، فراهم کردن شرایط رقابتی عادلانه و کمک به تخصیص بهینه منابع می‌باشد.

نظر به اهمیت این امر و در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف سامان‌دهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار[1]، قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در آذرماه 1384 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. مطابق این قانون، سازمان بورس و اوراق بهادار عهده‌دار نظارت بر بازار سرمایه کشور و نهادهای مالی فعال در این بازار شده است.

یکی از وجوه بارز این قانون، نظام‌مند شدن انتشار اوراق بهادار در بازار اولیه است. اگرچه به موجب قانون تجارت، برای انتشار سهام توسط شرکت‌های سهامی عام مقررات خاصی در نظر گرفته شده و انتشار اوراق مشارکت بر اساس قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت (مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی) انجام می‌پذیرد، با این حال، فرآیند انتشار اوراق بهادار بر اساس قوانین یاد شده، با مشکلات زیر همراه بوده است:

در قانون تجارت علی‌رغم وجود مقررات ناظر بر انتشار سهام توسط شرکت‌های سهامی عام، مرجعی برای نظارت بر اطلاعات ارائه شده توسط این شرکت‌ها به عموم سرمایه‌گذاران، تعیین نشده و اصولاً اطلاعات ارائه شده در زمان انتشار سهام توسط این شرکت‌ها، محدود به مفاد اعلامیه پذیره‌نویسی بوده است. عدم وجود نهاد ناظر در زمان انتشار سهام برای بررسی اطلاعات مربوطه و عدم انتشار اطلاعات ضروری جهت تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، از نقاط ضعف اصلی انتشار سهام در قالب قوانین قبلی می‌باشد.

در خصوص انتشار اوراق مشارکت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد ناظر، وظیفه بررسی فنی و اقتصادی طرح‌های مربوط به انتشار این اوراق را بر عهده داشته است. به این ترتیب در مورد این اوراق، بررسی‌های لازم توسط نهاد ناظر انجام شده و از این حیث در انتشار اوراق مشارکت، نظارت دقیق‌تری نسبت به انتشار سهام صورت می‌پذیرفته است. با این حال به علت عدم انتشار اطلاعات طرح‌هایی که اوراق مشارکت برای تأمین مالی آن‌ها عرضه می‌گردید، جزییات مربوط به این طرح‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار نمی‌گرفت.

به‌جز موارد یاد شده، برای انتشار و عرضه سایر اوراق بهادار ضوابط خاصی پیش‌بینی نشده و بر انتشار و عرضه این اوراق نظارت مطلوبی وجود نداشته است.
با عنایت به موارد یاد شده و به منظور سامان‌دهی انتشار و عرضه اوراق بهادار، فصل سوم قانون بازار اوراق بهادار، به مقررات بازار اولیه اختصاص یافته است. در این فصل از قانون عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه منوط به ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار شده است.[2] اما در عین حال تأکید شده که ثبت این اوراق نزد سازمان به منظور حصول اطمینان از رعایت مقررات قانونی، مصوبات سازمان بورس و شفافیت اطلاعاتی بوده و به منزله تأیید مزایا و سودآوری این اوراق نمی‌باشد.[3] در واقع قانون‌گذار علاوه بر مشخص کردن نهاد ناظر در امر انتشار و عرضه کلیه اوراق بهادار، ضمن تمرکز بخشیدن بر امر نظارت، امکان اطلاع‌رسانی بهتر و انتشار اطلاعات مناسب و ضروری جهت سرمایه‌گذاری در بازار اولیه را فراهم کرده است. نظارت یاد شده نه تنها در مورد انتشار و عرضه سهام و اوراق مشارکت، بلکه بر تمامی اوراق بهاداری اعمال خواهد شد که در حال حاضر در بازار سرمایه کشور موجود بوده یا در آینده ایجاد می‌شوند.
در این قانون، برای اولین بار در تشکیل شرکت‌های سهامی عام تأکید ویژه‌ای بر بررسی دقیق فعالیت این شرکت‌ها و نظارت بر عملکرد آن‌ها از حیث انتشار اطلاعات و پاسخ‌گویی در خصوص اطلاعات ارائه شده به عمل آمده است. هم‌چنین با تأکید بر مسئولیت اشخاصی که در امر انتشار و عرضه اوراق بهادار و ارائه اطلاعات مربوطه به نحوی مشارکت داشته‌اند، این اشخاص را مسئول جبران خسارات سرمایه‌گذارانی دانسته که در اثر قصور، تقصیر، تخلف، ارائه اطلاعات ناقص یا خلاف واقع ایشان، متضرر شده‌اند.[4]

با این حال توجه به این نکته ضروری است که قانون و مقررات جدید با حمایت از سرمایه‌گذاران و انتقال اطلاعات مورد نیاز جهت تصمیم‌گیری‌های مناسب به ایشان، زمینه‌ساز کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار اولیه خواهد بود. نظارت دقیق و مستمر سازمان بورس و اوراق بهادار بر عرضه اوراق بهادار و انتقال اطلاعات از ناشران این اوراق به سرمایه‌گذاران بالقوه و بالفعل در بازار سرمایه کشور، بستر مناسبی برای تصمیم‌گیری آن‌ها و تخصیص بهینه منابع به بخش‌های مختلف اقتصادی فراهم می‌آورد.

1) ماده 2 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

1) نقل از ماده 20 قانون بازار اوراق بهادار

2) نقل از ماده 21 قانون بازار اوراق بهادار

3) نقل از ماده 43 قانون بازار اوراق بهادار

---

راهبری نوشته‌ه